Parkinsonizm to złożona choroba, która ujawnia się poprzez różnorodne objawy i dysfunkcje mózgu. Choć często kojarzy się z chorobą Parkinsona, może mieć również inne źródła i objawy związane z różnymi stanami zdrowotnymi.
Osoby dotknięte parkinsonizmem mogą doświadczać dodatkowych zaburzeń, które prowadzą do różnych objawów neurologicznych, od otępienia po problemy z ruchem oczu.
Choroba Parkinsona dotyczy głównie degeneracji komórek mózgowych odpowiedzialnych za produkcję dopaminy. Dopamina, jako kluczowy neuroprzekaźnik, odgrywa istotną rolę w koordynacji ruchów i ich kontrolowaniu.
W tym artykule zbadamy ogólne objawy parkinsonizmu, metody diagnozowania choroby oraz dostępne opcje terapeutyczne.
Szybkie fakty dotyczące parkinsonizmu:
- Lekarze określają tę chorobę jako parkinsonizm plus lub atypowy parkinsonizm.
- Osoby z chorobą Parkinsona doświadczają znacznych zmian w zakresie ruchów.
- W późniejszych stadiach choroby pacjenci zmagają się z trudnościami w chodzeniu oraz sztywnością mięśni.
- Główne cele leczenia to zmniejszenie objawów Parkinsona oraz wsparcie w leczeniu powiązanych zaburzeń.
Objawy
Według University of Texas Southwestern Medical Center, objawy choroby Parkinsona zazwyczaj zaczynają się pojawiać między 50. a 80. rokiem życia.
Choroba ta charakteryzuje się zmiennymi i postępującymi objawami. Do najczęstszych symptomów należą:
- trudności w wyrażaniu emocji na twarzy
- sztywność mięśni
- spowolnienie ruchów
- zmiany w mowie
- drżenie, zwłaszcza w jednej ręce
Osoby z parkinsonizmem mogą doświadczać niektórych, ale nie wszystkich wymienionych objawów, co jest wynikiem obecności dodatkowych schorzeń neurologicznych.
Na przykład, niektórzy pacjenci mogą nie mieć drżeń, co jest powszechnym objawem.
Inne symptomy związane z parkinsonizmem mogą obejmować:
- demencję
- zaburzenia autonomiczne, takie jak problemy z równowagą
- wczesne trudności w utrzymaniu równowagi
- szybki rozwój objawów
Każda przyczyna parkinsonizmu, na przykład otępienie z ciałami Lewy’ego, wiąże się z własnym zestawem objawów.
Przyczyny
Parkinsonizm może wynikać z samej choroby Parkinsona lub innych, podstawowych stanów zdrowotnych.
Inne czynniki wywołujące parkinsonizm to:
- Zwyrodnienie korowo-podstawne: prowadzi do demencji oraz problemów z ruchem, często tylko po jednej stronie ciała. Pacjenci mogą mieć trudności z kontrolowaniem ruchów mięśni.
- Otępienie z ciałami Lewy’ego: ten stan charakteryzuje się zaburzeniami czujności oraz halucynacjami wzrokowymi. Jest to druga najczęstsza przyczyna demencji, zaraz po chorobie Alzheimera, według Johns Hopkins Medicine.
- Wielokrotna atrofia układu: wpływa na koordynację oraz funkcjonowanie autonomiczne, w tym nietrzymanie moczu i wypróżnień.
- Postępujące porażenie nadjądrowe: prowadzi do demencji, problemów z równowagą oraz trudności w poruszaniu oczami, a także objawów związanych z chorobą Parkinsona.
Powyższe stany stanowią cztery najczęstsze przyczyny parkinsonizmu, według University of Texas Southwestern Medical Center. Osoby z tymi schorzeniami stanowią około 25% wszystkich pacjentów z chorobą Parkinsona.
Istnieje również mniej powszechny stan znany jako naczyniowy parkinsonizm, który prowadzi do występowania licznych mikroudarów, wpływających na równowagę, chód oraz pamięć.
Parkinsonizm może być również skutkiem stosowania niektórych leków. Lekarze nazywają to parkinsonizmem wywołanym przez leki. Przykłady takich leków to arypiprazol (Abilify), haloperydol (Haldol) i metoklopramid (Reglan).
W przypadku parkinsonizmu wywołanego przez leki, pacjenci mogą stopniowo zmniejszać dawki, ale nie powinni przerywać przyjmowania leków bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem.
Jak lekarze diagnozują parkinsonizm?
Nie istnieje jeden, uniwersalny test umożliwiający diagnozę parkinsonizmu.
Lekarz zaczyna od zebrania wywiadu medycznego oraz analizy obecnych objawów. Ważne jest, aby pacjent przedstawił listę stosowanych leków, co pomoże ustalić, czy to one mogą być przyczyną objawów.
Zazwyczaj zleca się badania krwi, aby wykluczyć inne schorzenia, takie jak problemy z tarczycą lub wątrobą. Lekarze mogą także zlecić badania obrazowe mózgu w celu wykrycia ewentualnych guzów.
Możliwe jest także przeprowadzenie testu, który monitoruje ruch dopaminy w mózgu, znanego jako test DaT-SPECT.
Test ten wykorzystuje radioaktywne markery do śledzenia dopaminy w mózgu, co pozwala lekarzowi ocenić obszary mózgu, które otrzymują lub nie otrzymują tego neuroprzekaźnika.
Diagnostyka parkinsonizmu bywa trudna, ponieważ choroba ta nie zawsze reaguje na standardowe terapie, a objawy mogą być różnorodne. Lekarz może potrzebować czasu, aby wykluczyć inne schorzenia przed rozpoczęciem leczenia.
Zabiegi
Jednym z najczęściej stosowanych leków w terapii choroby Parkinsona jest lewodopa, która działa jako prekursor dopaminy, zwiększając jej poziom w mózgu.
Jednak pacjenci z chorobą Parkinsona nie tylko mają problemy z produkcją dopaminy, ale również z uszkodzeniem komórek, które nie reagują na ten neuroprzekaźnik. W rezultacie lewodopa może nie przynosić oczekiwanych rezultatów w łagodzeniu objawów.
Leczenie choroby Parkinsona bywa skomplikowane, ponieważ objawy nie zawsze reagują na leki zwiększające poziom dopaminy.
Dlatego terapia parkinsonizmu dostosowywana jest do konkretnego typu choroby. Na przykład, jeśli pacjent cierpi na zwyrodnienie korowo-podstawne z towarzyszącymi skurczami mięśni, lekarz może zalecić leki przeciwdepresyjne oraz iniekcje toksyny botulinowej typu A (BOTOX).
Celem leczenia parkinsonizmu jest minimalizacja objawów i wspieranie pacjentów w zachowaniu niezależności. Często zaleca się terapię fizyczną oraz zajęciową, aby pomóc pacjentom w utrzymaniu siły mięśniowej oraz poprawie równowagi.
Nowe badania i perspektywy
Perspektywy pacjentów z parkinsonizmem różnią się w zależności od rodzaju choroby Parkinsona oraz tempa jej postępu.
Zgodnie z danymi z Kliniki Chorób Parkinsona i Centrum Badawczego Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Francisco, średni wskaźnik przeżycia dla osób z zanikiem wielu układów wynosi około 6 lat od momentu postawienia diagnozy. Pacjenci z innymi typami parkinsonizmu mogą mieć dłuższe lub krótsze życie.
Początek oraz postęp choroby Parkinsona są znacznie szybsze w przypadku parkinsonizmu niż w samej chorobie Parkinsona. Jednak naukowcy nieustannie pracują nad nowymi metodami leczenia, mając nadzieję na poprawę jakości życia pacjentów oraz zmniejszenie objawów.
W 2024 roku pojawiły się nowe badania wskazujące na skuteczność terapii genowej oraz innowacyjnych podejść do terapii farmakologicznej. Wstępne wyniki sugerują, że takie terapie mogą znacząco poprawić jakość życia pacjentów, a także spowolnić postęp choroby.
W miarę postępu badań nad chorobami neurodegeneracyjnymi, nadzieja na skuteczniejsze leczenie parkinsonizmu rośnie, a pacjenci mogą oczekiwać bardziej spersonalizowanych podejść terapeutycznych, które odpowiadają ich indywidualnym potrzebom i stanowi zdrowia.
