Przewlekła zapalna polineuropatia demielinizacyjna (CIDP) to skomplikowana choroba neurologiczna, która prowadzi do uszkodzenia i degeneracji nerwów w organizmie. Jest to stan, który znacząco wpływa na zdolność poruszania się osób, zwłaszcza w obrębie kończyn, oraz ich funkcje czuciowe, co objawia się mrowieniem i drętwieniem.
CIDP występuje stosunkowo rzadko, dotykając około 5 do 7 osób na 100 000 w Stanach Zjednoczonych, jak wskazuje National Organization for Rare Disorders. Warto zaznaczyć, że średni wiek wystąpienia objawów wynosi 50 lat, a mężczyźni są dwukrotnie bardziej narażeni na tę chorobę niż kobiety.
Objawy CIDP mogą zaczynać się od zmiany chodu oraz odczuwania mrowienia i drętwienia w kończynach. Ważne jest, aby być świadomym, że objawy mogą się nasilać z czasem, co czyni tę chorobę jeszcze bardziej złożoną.
Szybkie fakty na temat CIDP:
- Średni wiek wystąpienia choroby wynosi 50 lat.
- Mężczyźni dwukrotnie częściej niż kobiety doświadczają tego.
- Objawy mogą się zacząć od zmiany chodu lub mrowienia i drętwienia rąk i stóp.
Co powoduje CIDP?
Choć lekarze nie zidentyfikowali jednoznacznej przyczyny CIDP, uważają, że stan ten ma charakter autoimmunologiczny. W tym przypadku, system odpornościowy organizmu przestaje rozpoznawać zdrowe tkanki jako swoje, atakując osłonki mielinowe, które są odpowiedzialne za ochronę nerwów i szybkie przekazywanie sygnałów w układzie nerwowym. Konsekwencją tego jest stan zapalny, który może prowadzić do poważnych uszkodzeń nerwów.
Różnica w stosunku do innych zaburzeń
CIDP ma pewne podobieństwa do innych schorzeń neurologicznych, takich jak zespół Guillain-Barre (GBS) i stwardnienie rozsiane (MS), ale istnieją wyraźne różnice w objawach i przebiegu choroby. Na przykład, osoby z GBS często mogą wskazać na infekcję, która wystąpiła tuż przed pojawieniem się objawów, podczas gdy osoby z CIDP rzadko pamiętają o wcześniejszej infekcji.
Objawy CIDP mają tendencję do trwania dłużej, często przekraczając 8 tygodni, co jest znacznie dłuższym czasem w porównaniu do typowych symptomów GBS. Dodatkowo, CIDP jest schorzeniem przewlekłym, gdzie objawy mogą występować w sposób nawrotowy. Niektórzy eksperci nawet klasyfikują CIDP jako przewlekłą formę GBS.
Objawy
Objawy związane z CIDP zazwyczaj postępują. Oto lista potencjalnych objawów:
- niezgrabność
- dysfagia (trudności w połykaniu)
- podwójne widzenie
- spadek stopy
- utrata odruchów
- drętwienie rąk lub stóp
- mrowienie lub ból kończyn
- niewyjaśnione zmęczenie
Objawy te zwykle występują po obu stronach ciała, na przykład w obu nogach. Niektórzy pacjenci mogą zauważyć zmiany w czynnościach zmysłowych, takich jak mrowienie i drętwienie, nie odczuwając przy tym zmian w chodzeniu czy ruchu.
Jakie są opcje leczenia?
Leczenie CIDP koncentruje się na zmniejszeniu stanu zapalnego, który prowadzi do objawów neurologicznych. Nie istnieje jednak lekarstwo na tę chorobę. W ostatnich latach Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) zatwierdziła dwa leki, które pomagają w leczeniu CIDP.
Te leki działają poprzez redukcję aktywności układu odpornościowego, co jest kluczowe w łagodzeniu objawów związanych z nerwami. Oba leki należą do klasy IVIg (immunoglobuliny dożylnej). Są to Gamunex i Privigen, które zawierają przeciwciała (immunoglobuliny) mogące chronić nerwy przed uszkodzeniami spowodowanymi przez inne immunoglobuliny.
Choć te terapie mogą znacząco pomóc w redukcji stanu zapalnego, nie leczą one CIDP. Lekarze mogą również przepisywać leki immunomodulujące, które hamują układ odpornościowy i poprawiają objawy. Wśród tych leków wyróżniamy:
- azatiopryna
- cyklofosfamid
- cyklosporyna
- metotreksat
- mykofenolan
Inną skuteczną opcją leczenia CIDP jest plazmafereza, czyli wymiana osocza. W ramach tej procedury, krew pacjenta jest pobierana, a czerwone krwinki są oddzielane od osocza, które może zawierać szkodliwe przeciwciała. Następnie osocze dawcy jest dodawane do krwi pacjenta, co może przynieść ulgę w objawach.
Dodatkowo, istnieje wiele leków, które mogą łagodzić objawy CIDP bez wpływu na układ odpornościowy. Leki te można stosować razem z immunomodulatorami i obejmują:
- karbamazepina
- gabapentyna
- amitryptylina
- pregabalina
- duloksetyna
Diagnoza
CIDP jest rzadkim schorzeniem, co może sprawiać trudności w postawieniu wczesnej diagnozy. Ponieważ objawy mają tendencję do postępu, lekarze często muszą monitorować pacjenta przez 1-2 miesiące przed postawieniem jednoznacznej diagnozy.
Proces diagnostyczny rozpoczyna się od zebrania historii medycznej oraz zadania pacjentowi pytań dotyczących objawów. Objawy mogące wskazywać na CIDP to m.in. brak odruchów oraz osłabienie kończyn.
Testowanie
Po ocenie objawów, lekarz może zlecić szereg badań, aby wykluczyć inne schorzenia o podobnych objawach. Wśród tych badań może być nakłucie lędźwiowe, które pozwala na analizę płynu mózgowo-rdzeniowego w celu wykrycia komórek zapalnych, takich jak białe krwinki. Zapalenie opon mózgowych może również powodować objawy przypominające CIDP.
Dodatkowo, lekarz może zlecić testy oceniające przewodnictwo nerwowe, takie jak badanie przewodnictwa nerwowego oraz elektromiografia. Zmniejszone tempo przewodzenia sygnałów elektrycznych przez nerwy może być pomocne w diagnozowaniu CIDP.
Reakcja na leczenie CIDP jest zróżnicowana. Niektórzy pacjenci zauważają poprawę funkcji, inni mogą doświadczyć ustąpienia wielu objawów, ale są też tacy, którzy nie odczuwają żadnej poprawy.
Czy dieta może pomóc w leczeniu CIDP?
Niektórzy lekarze zalecają dietę przeciwzapalną dla pacjentów z CIDP, by złagodzić objawy. Ważne jest jednak, aby pamiętać, że dieta nie zastępuje farmakoterapii.
Dieta przeciwzapalna ma wiele cech wspólnych z większością zdrowych diet, zatem osoby z CIDP powinny unikać:
- żywności o wysokiej zawartości sodu
- żywności o wysokiej zawartości cukru
- przetworzonej żywności
- tłuszczów nasyconych
- tłuszczów trans
Zaleca się, aby osoby z CIDP stosowały dietę opartą głównie na roślinach, bogatą w kolorowe owoce i warzywa. Inne korzystne produkty to chude mięso oraz tłuste ryby niskometylowe, takie jak łosoś.
Warto zauważyć, że zalecenia żywieniowe mogą się różnić w zależności od indywidualnych potrzeb zdrowotnych pacjenta oraz jego osobistych preferencji żywieniowych.
Na wynos
Pacjenci z CIDP często doświadczają poprawy objawów, a następnie mogą mieć do czynienia z serią nawrotów. Badania opublikowane w renomowanych czasopismach wskazują, że około 90 procent osób z CIDP reaguje na leczenie immunosupresyjne, takie jak IVIg.
Jednak w dłuższej perspektywie wiele osób z CIDP może wymagać użycia urządzeń pomocniczych, takich jak laski, chodziki lub wózki inwalidzkie, aby ułatwić sobie poruszanie się. Im szybciej rozpoznamy i rozpoczniemy leczenie CIDP, tym lepsze są prognozy dla pacjenta.
