Zanikowe zapalenie pochwy to schorzenie, które zazwyczaj występuje po menopauzie. W wyniku spadku poziomu estrogenu, ściany pochwy stają się cieńsze, suche i mogą ulegać stanom zapalnym, co często prowadzi do dyskomfortu.
Szacuje się, że od 10 do 40 procent kobiet doświadcza objawów zanikowego zapalenia pochwy po menopauzie, jednak tylko 20-25 procent z nich zgłasza się po pomoc medyczną. Często wynika to z faktu, że wiele kobiet decyduje się na leczenie domowe lub czuje się zawstydzonych z powodu delikatności tej dolegliwości.
Nieleczone zanikowe zapalenie pochwy może znacząco wpłynąć na jakość życia.
Szybkie fakty dotyczące zanikowego zapalenia pochwy
- Zanikowe zapalenie pochwy odnosi się do suchości pochwy.
- Około 40 procent kobiet po menopauzie doświadcza objawów, ale wiele z nich nie szuka leczenia.
- Objawy obejmują bolesne współżycie oraz wzrost ryzyka zakażeń dróg moczowych (UTI).
- Przyczyną jest zwykle zmniejszenie poziomu estrogenu, które występuje po menopauzie lub w wyniku stosowania leków antyestrogenowych.
- Miejscowe terapie oraz hormonalna terapia zastępcza (HTZ) mogą pomóc w łagodzeniu objawów.
Objawy
Główne objawy zanikowego zapalenia pochwy to:
- suchość pochwy
- ból podczas stosunku płciowego (dyspareunia)
- rzadkie, wodniste, żółte lub szare wydzieliny
- bladość i przerzedzenie warg sromowych oraz pochwy
- podrażnienie podczas noszenia obcisłych ubrań, np. dżinsów, lub podczas jazdy na rowerze
- częstsze infekcje dróg moczowych (UTI)
Objawy mogą również występować podczas oddawania moczu, a ich lista obejmuje:
- bolesne oddawanie moczu
- obecność krwi w moczu
- zwiększona częstotliwość oddawania moczu
- niemożność utrzymania moczu
- wyższe ryzyko zakażeń
Dodatkowo, może wystąpić zmniejszenie owłosienia łonowego, a pochwa staje się węższa i mniej elastyczna.
Przyczyny
Najczęstszą przyczyną zanikowego zapalenia pochwy jest spadek poziomu estrogenu po menopauzie. Może to również wystąpić po porodzie lub w wyniku stosowania leków antyestrogenowych w terapii innych schorzeń.
Jajniki produkują estrogen do momentu ustania menstruacji, która w Stanach Zjednoczonych zazwyczaj następuje w wieku około 51 lat. Przed menopauzą estrogen odgrywa kluczową rolę w ochronie błony śluzowej pochwy oraz stymuluje produkcję wydzieliny pochwowej.
Po menopauzie, gdy jajniki przestają wytwarzać estrogen, ścianki pochwy stają się cieńsze, a wydzielina zmniejsza się. Podobne zmiany mogą dotyczyć kobiet po porodzie, ale są one zazwyczaj tymczasowe i mniej poważne.
W przypadku terapii raka piersi, endometriozy, mięśniaków lub niepłodności, leki mogą obniżać poziom estrogenu, co prowadzi do zanikowego zapalenia pochwy.
Inne czynniki mogące przyczynić się do tego stanu to:
- leczenie w obrębie miednicy
- niekontrolowana cukrzyca
- chemoterapia
- silny stres
- depresja
- intensywne ćwiczenia fizyczne
Zanikowe zapalenie pochwy może występować również u młodszych kobiet po operacjach usunięcia jajników. Niektóre kobiety mogą doświadczać tego stanu w okresach, gdy naturalnie występują niższe poziomy estrogenu, takich jak w czasie karmienia piersią.
Substancje drażniące, takie jak mydła, detergenty, płyny nawilżające czy perfumy, mogą dodatkowo pogarszać stan pochwy. Palenie tytoniu, stosowanie tamponów, infekcje drożdżowe i prezerwatywy również mogą wywoływać lub nasilać suchość pochwy.
Diagnoza
W celu postawienia diagnozy, lekarz przeprowadza dokładne badanie oraz zbiera wywiad medyczny. Istotne jest, by zapytać o stosowane środki, które mogą drażnić obszar i wpływać na objawy, takie jak mydła czy perfumy.
Mierzy się również pH pochwy. Wartość pH 4,6 lub wyższa może wskazywać na zanikowe zapalenie pochwy, podczas gdy normalne pH wynosi 4,5 lub mniej.
Lekarz może zlecić również badania przesiewowe, szczególnie w przypadku niepokojących objawów jak wydzielina czy krwawienie. Test na cukrzycę może być wykonany w celu wykluczenia tej choroby.
Przykłady infekcji, które mogą współwystępować, to kandydoza, zapalenie błony śluzowej macicy oraz bakteryjne zapalenie pochwy, które mogą dodatkowo zwiększać ryzyko zakażeń w przypadku zanikowego zapalenia pochwy.
W przypadku niejasnej diagnozy lub podejrzenia złośliwości, lekarz może zalecić wykonanie biopsji, aby wykluczyć raka.
Badanie pochwy u pacjentek z zanikowym zapaleniem może być nieprzyjemne lub bolesne.
Leczenie
Leczenie miejscowe może przynieść ulgę pacjentkom z zanikowym zapaleniem pochwy.
Rozpuszczalny w wodzie środek poślizgowy może być pomocny w łagodzeniu objawów podczas stosunku w łagodnych przypadkach.
Wazelina, olej mineralny oraz inne oleje są niewłaściwe, ponieważ mogą zwiększać ryzyko infekcji i uszkadzać prezerwatywy lub przepony z lateksu.
Hormonalna terapia zastępcza (HTZ), dostępna w postaci tabletek, żelu, plastra lub implantu, może dostarczać estrogen do organizmu. Jest skuteczna, ale mogą wystąpić działania niepożądane, dlatego warto omówić z lekarzem ryzyko związane z długotrwałym stosowaniem HTZ.
Miejscowa HTZ jest stosowana bezpośrednio na dotknięty obszar. Kremy z estriolem mogą stymulować szybką regenerację i naprawę komórek nabłonka pochwy.
Tabletki dopochwowe, kremy, pierścienie i pessaria można stosować wewnętrznie, aby skoncentrować podaż estrogenu w obrębie pochwy.
Regularne ćwiczenia są kluczowe, ponieważ wspomagają krążenie krwi w okolicy genitalnej. Eksperymentowanie z dietą może również przynieść korzyści. Roślinne estrogeny, siemię lniane, oleje rybne i czarny cohosh mogą pomóc w łagodzeniu objawów zanikowego zapalenia pochwy.
Zapobieganie
Stosowanie estrogenu dopochwowego zanim objawy staną się poważne, może pomóc w ochronie pochwy.
Regularna aktywność seksualna może również przyczynić się do zapobiegania zanikowemu zapaleniu pochwy. Używanie rozpuszczalnego w wodzie środka poślizgowego może łagodzić objawy podczas stosunku płciowego.
Prowadzenie życia seksualnego, gdy pochwa ma wystarczający poziom estrogenu, może przynosić korzyści zarówno dla elastyczności, jak i nawilżenia tej okolicy. Kobiety aktywne seksualnie zgłaszają mniej objawów zanikowego zapalenia pochwy w porównaniu do tych, które nie uprawiają regularnych stosunków seksualnych.
Napisane przez Sy Kraft
Nowe badania i wnioski na rok 2024
W roku 2024 pojawiły się nowe badania, które podkreślają znaczenie zrozumienia zanikowego zapalenia pochwy jako schorzenia, które nie tylko wpływa na komfort fizyczny, ale również na zdrowie psychiczne kobiet. Badania wykazały, że blisko 60% kobiet z tym schorzeniem doświadcza objawów depresyjnych, co podkreśla potrzebę holistycznego podejścia do leczenia.
Dodatkowo, nowe terapie, takie jak niskodawkowe preparaty estrogenowe oraz terapie oparte na fitoestrogenach, zyskują na popularności i skuteczności. Badania sugerują, że mogą one być równie skuteczne, jak tradycyjne metody leczenia, przy minimalnych skutkach ubocznych.
Zwiększona świadomość na temat zanikowego zapalenia pochwy wśród lekarzy i pacjentów może prowadzić do wcześniejszej diagnozy oraz lepszego dostępu do terapii. Warto również zwrócić uwagę na znaczenie edukacji na temat zdrowia intymnego, aby kobiety czuły się pewniej w szukaniu pomocy.
Podsumowując, zanikowe zapalenie pochwy to problem, który wymaga uwagi oraz odpowiednich działań, aby poprawić jakość życia kobiet po menopauzie.
