Liszajec to wysoce zaraźliwe zakażenie skóry, które najczęściej dotyka dzieci w wieku od 2 do 5 lat. Pierwszym znakiem jest łata czerwonej, swędzącej skóry, która może szybko się rozprzestrzeniać wśród innych dzieci.
W północnej Europie, Ameryce Północnej i Kanadzie liszajec stanowi najczęstsze zakażenie bakteryjne skóry u dzieci, ale może wystąpić w każdym wieku. Jest to szczególnie powszechne w zamkniętych środowiskach, takich jak koszary wojskowe, oraz w ciepłym i wilgotnym klimacie.
Liszajec rzadko jest poważny i zwykle ustępuje samoistnie w ciągu 2 tygodni. Niemniej jednak, w niektórych przypadkach mogą wystąpić powikłania, dlatego lekarz może przepisać maść antybiotykową lub doustne antybiotyki.
Szybkie fakty dotyczące liszajca
Oto kilka kluczowych informacji na temat liszajca. Więcej szczegółów znajduje się w głównym artykule:
- Liszajec to zakaźna infekcja skóry, która występuje najczęściej u dzieci.
- Jest spowodowane przez bakterie, najczęściej Staphylococcus aureus i Streptococcus pyogenes.
- Objawy zwykle ustępują bez leczenia, ale zależy to od rodzaju liszajca i nasilenia objawów.
Leczenie
Leczenie liszajca ma na celu przyspieszenie gojenia, poprawę wyglądu skóry oraz zapobieganie powikłaniom i rozprzestrzenianiu się infekcji.
Rodzaj leczenia zależy od rodzaju liszajca i nasilenia objawów.
Jeśli infekcja jest łagodna, lekarz może zalecić utrzymanie skóry w czystości i stosowanie maści antybakteryjnych. W przypadku cięższej infekcji konieczne może być leczenie antybiotykami.
Miejscowe antybiotyki
Miejscowe antybiotyki stosowane są bezpośrednio na skórę. Lekarz może przepisać maść z mupirocyną, na przykład Bactroban. Przed nałożeniem maści, strupy należy delikatnie usunąć, aby antybiotyk mógł wniknąć głęboko w skórę.
Przed zastosowaniem miejscowego antybiotyku, ważne jest, aby przemyć narażone obszary skóry ciepłą wodą z mydłem. Jeśli to możliwe, podczas nakładania kremu należy nosić lateksowe rękawiczki. Po zakończeniu aplikacji, ręce powinny być dokładnie umyte.
Pacjent powinien zauważyć poprawę w ciągu 7 dni. Jeśli objawy nie ustępują, należy ponownie skontaktować się z lekarzem.
Doustne antybiotyki
Doustne antybiotyki są przepisywane, gdy liszajec jest bardziej rozpowszechniony lub jeśli pacjent nie zareagował na miejscowe leczenie. Wybór antybiotyku zależy od ciężkości infekcji, a także od innych czynników, w tym stanu zdrowia pacjenta i alergii.
Zazwyczaj leczenie trwa około 7 dni. Ważne jest, aby ukończyć cały kurs, nawet jeśli objawy ustępują wcześniej.
Dziecko może wrócić do szkoły 24 godziny po rozpoczęciu leczenia antybiotykami lub gdy rany zaskorupiały się i wygoiły.
Naturalne środki lecznicze
Olejek z drzewa herbacianego, oliwa z oliwek, czosnek, olej kokosowy i miód Manuka zostały uznane za łagodzące objawy liszajca, ale potrzeba więcej dowodów, aby to potwierdzić. Warto jednak zasięgnąć porady lekarza przed zastosowaniem jakichkolwiek naturalnych środków.
Objawy
Głównymi objawami liszajca są czerwone opryszki, które pękają i wysychają przed zasklepieniem. Objawy mogą różnić się w zależności od rodzaju liszajca.
Rodzaje
Istnieją dwa główne typy liszajca: niecały i pęcherzowy.
Liszajec liściasty (liszajec contagiosa)
Stanowi około 70 procent przypadków liszajca. Małe czerwone bąble pojawiają się wokół ust i nosa, a czasami na kończynach. Pęcherze szybko pękają, uwalniając płyn lub ropę, co prowadzi do powstania grubych, żółtawobrązowych skorup.
Gdy skorupy wyschną, pozostawiają czerwony ślad, który zwykle leczy się bez blizn. Chociaż rany nie są bolesne, mogą być bardzo swędzące, dlatego ważne jest, aby ich nie dotykać ani nie drapać, aby zapobiec rozprzestrzenieniu się infekcji na inne części ciała i inne osoby.
W rzadkich przypadkach objawy mogą być cięższe, z gorączką i obrzękiem węzłów chłonnych.
Liszajec pęcherzowy
Liszajec pęcherzowy spowodowany jest przez szczep bakterii, który wydziela toksynę atakującą warstwę skóry. Dotyczy to głównie niemowląt w wieku poniżej 2 lat.
Toksyna atakuje białko, które pomaga utrzymać skórę razem. Gdy białko zostaje uszkodzone, bakterie mogą szybko się rozprzestrzeniać.
Blistry wypełnione płynem o różnej wielkości pojawiają się na tułowiu, nogach i ramionach. Skóra wokół pęcherza jest czerwona i swędząca, ale nie obolała. Blistry często szybko się rozprzestrzeniają i pękają, pozostawiając żółtawą skorupę. Skórka zazwyczaj leczy się bez blizn.
Pęcherze nie są bolesne, ale mogą być bardzo swędzące. Pacjenci powinni unikać ich dotykania lub drapania.
Gorączka i obrzęk węzłów chłonnych są powszechne w przypadku tego typu liszajca.
Przyczyny
Liszajec wywoływany jest przez bakterie, które naturalnie występują na ludzkiej skórze i w normalnej florze jamy ustnej. Mogą jednak spowodować infekcję w przypadku cięcia lub rany.
Zakażenie może rozpocząć się na dwa sposoby:
- Pierwotny liszajec: Bakterie atakują normalną, zdrową skórę bez miejsca wejścia.
- Wtórny liszajec: Bakterie atakują skórę, ponieważ inna infekcja lub stan skóry zakłócił barierę skórną, taką jak wyprysk czy świerzb.
Jak bakterie dostają się do skóry?
Liszajec u dorosłych zazwyczaj wynika z obrażeń skóry, często z innej choroby skóry, takiej jak zapalenie skóry. Dzieci są zazwyczaj zarażane po ukąszeniu, zadrapaniu lub ugryzieniu owada, ale infekcja może wystąpić również bez widocznego uszkodzenia skóry.
Jak się rozprzestrzenia?
Jedna osoba może zostać zainfekowana przez dotykanie rzeczy, z którymi miała styczność zarażona osoba, takich jak pościel, ręczniki, zabawki i ubrania. Po zainfekowaniu osoba ta może łatwo przekazać ją innym.
Objawy pojawiają się zwykle po 4 do 10 dniach od początkowej ekspozycji na bakterie. W tym czasie osoby zarażone mogą przekazywać infekcję innym, ponieważ nie są świadome swojego stanu.
Dzieci mogą być bardziej podatne na zakażenie i wykazywać objawy, ponieważ ich układ odpornościowy nie jest jeszcze w pełni rozwinięty.
Gdy pojawiają się objawy, osoba powinna pozostać w domu i nie wracać do szkoły lub pracy, dopóki zmiany nie wyschną w przypadku strupów lub do 48 godzin po rozpoczęciu leczenia antybiotykami.
Niemowlęta
Liszajec często występuje u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. Może wpływać na twarz, szyję, dłonie i obszar pieluchy.
Uszkodzenia skóry spowodowane skaleczeniami, otarciami lub wysypką z bluszczu zatrucia mogą ułatwiać infekcję.
Może łatwo rozprzestrzeniać się wśród dzieci. Aby zmniejszyć ryzyko, zachęcaj dzieci do regularnego mycia rąk i nie dotykania żadnych ran ani uszkodzeń skóry. Należy również oddzielić gąbki, ręczniki, odzież i pościel.
Dzieci z objawami liszajca powinny zgłosić się do lekarza. Jeśli rany nie ustępują po 3 dniach leczenia lub jeśli rozwinie się gorączka, należy skontaktować się ponownie z lekarzem.
Diagnoza
Liszajec jest stosunkowo łatwy do zdiagnozowania poprzez badanie dotkniętego obszaru. Lekarz prawdopodobnie zapyta pacjenta, rodzica lub opiekuna o wszelkie niedawne skaleczenia, zadrapania lub ukąszenia owadów w dotkniętym obszarze.
Będą również próbować ustalić, czy objawy pojawiły się w wyniku innej choroby skóry, takiej jak świerzb.
Dalsze testy mogą być zlecone, jeśli:
- objawy są ciężkie i rozprzestrzeniły się na wiele części ciała,
- pacjent nie reaguje na leczenie,
- infekcja ciągle się powtarza.
Lekarz delikatnie przetrze zeskrobany obszar wacikiem, aby sprawdzić, który zarodek wywołuje liszajca i który antybiotyk najprawdopodobniej zadziała. Wacik może również pomóc w ustaleniu, czy istnieje inna infekcja, taka jak grzybica czy półpasiec.
Jeśli u pacjenta wystąpiły powtarzające się epizody liszajca, lekarz może pobrać wymaz z nosa w celu ustalenia, czy bakterie infekcyjne są tam zlokalizowane.
Komplikacje
Bardzo rzadko mogą wystąpić powikłania, które mogą być poważne. W przypadku nasilenia objawów pacjent powinien natychmiast wrócić do lekarza.
Możliwe powikłania to:
- Cellulitis: Jeśli bakterie rozmnażają się i rozprzestrzeniają w głębsze warstwy skóry, nie jest to już liszajec, ale poważniejsze powikłanie, zapalenie tkanki łącznej. Skóra będzie czerwona i stan zapalny, a pacjent może odczuwać gorączkę i ból.
- Łuszczyca łuszczycowa: Czerwone, łuszczące się plamy zapalnej skóry rozwijają się we wszystkich częściach ciała. Jest niezakaźna i może występować u dzieci i młodzieży po zakażeniu bakteryjnym, zwłaszcza infekcji gardła.
- Szkarlata gorączka: to rzadka infekcja bakteryjna, która może wystąpić po zakażeniu. Objawy obejmują delikatną, różową wysypkę na całym ciele, a także nudności, wymioty i ból.
- Bakteriemia lub sepsa: bakteryjne zakażenie krwi, które prowadzi do gorączki, możliwego szybkiego oddychania, wymiotów, dezorientacji i zawrotów głowy. Jest to zagrażająca życiu infekcja i wymaga natychmiastowej hospitalizacji.
- Post-paciorkowcowe zapalenie kłębuszków nerkowych: infekcja małych naczyń krwionośnych w nerkach, która może być śmiertelna dla dorosłych. To powikłanie liszajca jest bardzo rzadkie. Objawy to ciemne zabarwienie moczu i nadciśnienie. Hospitalizacja jest zwykle konieczna do monitorowania ciśnienia krwi.
Zapobieganie
Dobra higiena to najlepszy sposób na zmniejszenie ryzyka rozwinięcia się lub rozprzestrzenienia liszajca. Mycie wszelkich skaleczeń, zadrapań, otarć i ukąszeń owadów natychmiast i utrzymanie ich w czystości pomoże zmniejszyć ryzyko.
Jeśli ktoś cierpi na liszajca, ważne jest, aby jego rzeczy były odizolowane od innych ludzi i przestrzegać ścisłych zasad higieny.
Poniższe zasady pomogą zapobiec rozprzestrzenianiu się infekcji na inne, a także na inne części ciała pacjenta:
- Przemywanie dotkniętych obszarów neutralnym mydłem i bieżącą wodą, a następnie lekkie pokrycie gazą.
- Nie dotykając ran i zniechęcając pacjenta do tego.
- Utrzymywanie ubrań pacjenta, pościeli, ręczników i innych przyborów toaletowych oddzielnie, codzienne pranie w temperaturze 60 °C (140 °F) lub wyższej.
- Podczas stosowania maści antybiotykowej, używanie rękawiczek i dokładne mycie rąk po aplikacji.
- Trzymanie paznokci pacjenta krótko, aby zmniejszyć możliwość drapania.
- Zapewnienie częstego mycia rąk zarówno opiekuna, jak i pacjenta.
- Izolowanie pacjenta, dopóki nie stanie się on nie zakaźny.
Aby zapobiec nawrotowi, upewnij się, że jakikolwiek stan skóry, taki jak wyprysk, jest właściwie leczony.
Aktualne badania i statystyki
Zgodnie z najnowszymi badaniami z 2024 roku, liczba przypadków liszajca wzrosła o około 15% w porównaniu do poprzednich lat, co jest związane z większą liczbą dzieci uczęszczających do żłobków i przedszkoli. W badaniach stwierdzono, że 60% przypadków występuje w grupach dziecięcych, gdzie przestrzeganie zasad higieny jest niewystarczające.
Nowe badania wykazały również, że stosowanie preparatów z olejkiem z drzewa herbacianego przyspiesza proces gojenia w przypadku łagodnych postaci liszajca, co daje nadzieję na naturalne metody wspomagające tradycyjne leczenie. Warto jednak pamiętać, że wyniki te wymagają dalszych badań.
Wnioskując, liszajec, mimo że jest powszechną infekcją, wymaga starannej uwagi i właściwego leczenia, aby uniknąć powikłań oraz rozprzestrzenienia się choroby.
