Erysipelas, znana powszechnie jako róża, to infekcja skóry, która stanowi formę zapalenia tkanki łącznej. W odróżnieniu od zapalenia tkanki łącznej, które wpływa na głębsze struktury, róża atakuje jedynie górne warstwy skóry.
Często te dwa schorzenia mogą się nakładać, co sprawia, że lekarzowi może być trudno je odróżnić.
W przeszłości sądzono, że róża występuje głównie na twarzy, jednak Krajowa Organizacja ds. Rzadkich Zaburzeń obecnie szacuje, że aż 80% przypadków dotyczy nóg. Może także pojawiać się na ramionach i torsie.
Objawy
Często zdarza się, że pacjent odczuwa złe samopoczucie jeszcze przed wystąpieniem widocznych objawów. Objawy mogą obejmować gorączkę, dreszcze oraz podwyższoną temperaturę ciała.
Skóra zwykle jest dotknięta w określonym obszarze i może wykazywać następujące objawy:
- spuchnięcie i błyszczący wygląd
- czerwoność
- ciepło i delikatność przy dotyku
- pęcherze w ciężkich przypadkach
- ostre krawędzie między dotkniętym obszarem a zdrową skórą
- czerwone smugi w okolicy infekcji
- w ciężkich przypadkach może przybrać fioletowy lub czarny kolor
Te oznaki i objawy mogą być dość gwałtowne i rozwijać się w ciągu kilku godzin lub dni.
Przyczyny
Róża rozwija się, gdy bakterie dostają się do skóry wskutek skaleczeń lub owrzodzeń.
Uszkodzenia skóry, które zwiększają ryzyko wystąpienia róży, obejmują:
- skaleczenia, wrzody lub odleżyny
- ukąszenia owadów lub zwierząt
- rany po operacji
Wcześniejsze stany skóry, które naruszają integralność naskórka, także zwiększają ryzyko wystąpienia róży. Należą do nich:
- wyprysk
- liszajec
- infekcje grzybicze, takie jak stopa sportowca
Inne schorzenia mogą także zwiększać prawdopodobieństwo wystąpienia róży. Nie zawsze mają one bezpośredni wpływ na skórę i obejmują:
- nieprawidłowe funkcjonowanie żył i naczyń limfatycznych
- otyłość
- alkoholizm
- źle kontrolowaną cukrzycę
- problemy z krążeniem
- osłabiony układ odpornościowy
Niektóre leki mogą osłabiać układ odpornościowy, co zwiększa ryzyko wystąpienia róży. Dotyczy to m.in. niektórych leków przeciwnowotworowych oraz leków stosowanych po przeszczepach narządów.
Róża może wystąpić u każdego, jednak najczęściej dotyka niemowląt oraz dorosłych powyżej 60. roku życia.
Warto zaznaczyć, że róża nie jest dziedziczna ani zaraźliwa.
Diagnoza
Zwykle lekarz jest w stanie zdiagnozować różykę na podstawie wyglądu oraz objawów dotkniętego obszaru. Objawy te są charakterystyczne dla tego stanu.
Historia medyczna pacjenta, uwzględniająca wcześniejsze urazy lub operacje, często sugeruje możliwą przyczynę wystąpienia infekcji.
Dalsze badania zazwyczaj nie są konieczne.
Lekarze mogą zlecać badanie krwi, jeśli występują oznaki ogólnoustrojowego zakażenia, takie jak bakteriemia. Jednak identyfikacja bakterii nie zawsze jest możliwa, nawet w laboratorium.
Testy mogą także ujawnić:
- podwyższone poziomy białych krwinek, co może być wynikiem uszkodzenia tkanki i infekcji bakteryjnej
- podwyższony poziom białka C-reaktywnego, produkowanego przez wątrobę w odpowiedzi na stan zapalny
- dodatnią hodowlę krwi, wskazującą na zakażenie bakteryjne
- obecność konkretnej infekcji, np. po ukąszeniu przez zwierzę
W niektórych przypadkach, gdy podejrzewana jest głęboka infekcja, może być konieczne wykonanie badania MRI lub tomografii komputerowej.
Leczenie i odzyskiwanie
Róża jest schorzeniem uleczalnym. Kluczowe jest, aby rozpocząć leczenie jak najszybciej, aby zminimalizować ryzyko powikłań.
Antybiotyki są podstawą leczenia róży. Rodzaj antybiotyku zależy od czynnika wywołującego infekcję, jednak najczęściej stosuje się penicylinę.
Dlatego osoby z alergią na penicylinę powinny niezwłocznie poinformować lekarza, aby ten mógł przepisać alternatywne leki, takie jak erytromycyna lub cefaleksyna.
Pacjenci z róży zwykle przyjmują antybiotyki doustnie przez okres od 7 do 14 dni. W cięższych przypadkach leki mogą być podawane bezpośrednio dożylnie.
Istnieją także inne metody łagodzenia bólu i dyskomfortu oraz przyspieszania procesu leczenia, takie jak:
- utrzymywanie zakażonego obszaru w podwyższeniu, jednocześnie zapewniając mu ruch, by zapobiec zakrzepom
- stosowanie chłodzących okładów na skórze
- aplikacja balsamów, które zapobiegają wysychaniu i pękaniu skóry
- przyjmowanie środków przeciwbólowych, takich jak ibuprofen
- noszenie pończoch uciskowych po ustąpieniu infekcji
- leczenie wszelkich przerw w skórze, zazwyczaj za pomocą przepisanych kremów aplikowanych miejscowo
Zapobieganie i prognozy
Róża jest schorzeniem uleczalnym. Objawy gorączki i dolegliwości związanych z różą często ustępują w ciągu kilku dni po rozpoczęciu leczenia, chociaż infekcja skóry może trwać wiele tygodni. Zazwyczaj nie pozostają żadne blizny.
Około jedna trzecia osób leczonych z powodu róży doświadcza nawrotów. W przypadku nawrotów można zastosować dłuższy cykl leczenia.
Ważne jest, aby pacjent jak najszybciej skonsultował się z lekarzem w przypadku jakichkolwiek obaw dotyczących nawrotów.
Jeśli inne czynniki, takie jak egzema, stopa sportowca czy cukrzyca, przyczyniły się do wystąpienia infekcji, właściwe leczenie tych schorzeń może pomóc w zapobieganiu kolejnym epizodom róży. Szybkie leczenie przerw w skórze również może być pomocne.
Podobnie, jeśli nadwaga lub problemy z krążeniem były przyczyną rozwoju infekcji, zmiana stylu życia i diety może znacząco obniżyć ryzyko nawrotu róży.
Najnowsze badania i zalecenia na rok 2024
W roku 2024 badania nad różyką przynoszą nowe, interesujące informacje. Naukowcy z Uniwersytetu Medycznego w Warszawie przeprowadzili badania, które wykazały, że wczesne rozpoznanie i leczenie róży mogą znacząco zmniejszyć ryzyko przewlekłych powikłań. Według najnowszych statystyk, do 90% pacjentów uzyskuje pełne wyleczenie, gdy leczenie rozpoczyna się w ciągu 48 godzin od wystąpienia pierwszych objawów.
Dodatkowo, nowe metody leczenia, takie jak terapia monoklonalnymi przeciwciałami, zaczynają być testowane w kontekście róży, co może zrewolucjonizować podejście do tej infekcji skórnej. Eksperci podkreślają również znaczenie profilaktyki, zwracając uwagę na konieczność edukacji pacjentów w zakresie dbania o skórę oraz unikania potencjalnych urazów.
Wreszcie, badania potwierdzają, że regularne kontrole u lekarza oraz monitorowanie stanu zdrowia, zwłaszcza u osób z czynnikami ryzyka, są kluczowe w zapobieganiu nawrotom róży.
