Leukopenia to stan, w którym dana osoba ma zmniejszoną liczbę białych krwinek. Zwiększa to ryzyko infekcji.
Krew człowieka składa się z wielu różnych typów komórek. Białe krwinki, znane również jako leukocyty, pomagają zwalczać infekcje. Leukocyty odgrywają kluczową rolę w układzie odpornościowym.
Osoby z leukopenią mają mniej białych krwinek, niż powinny. To sprawia, że są bardziej narażone na infekcje.
Ten artykuł bada wpływ leukopenii na organizm, jej przyczyny oraz dostępne opcje leczenia.
Czym jest leukopenia?
Leukopenia to stan, w którym dana osoba ma mniej krwinek białych w krwioobiegu niż normalnie. Diagnoza leukopenii opiera się na badaniu krwi zwanym pełną morfologią krwi lub CBC.
Zdrowa liczba białych krwinek wynosi od 3500 do 11 000 na mikrolitr. Osoba z leukopenią może mieć mniej niż 3500 białych krwinek na mikrolitr.
Białe krwinki powstają w szpiku kostnym i są niezbędne dla układu odpornościowego. Zbyt mała ich ilość oznacza, że organizm ma trudności w zwalczaniu infekcji i chorób.
Istnieje pięć rodzajów białych krwinek, a każdy z nich pomaga chronić organizm przed różnymi infekcjami:
- Neutrofile: stanowią od 55 do 70 procent wszystkich białych krwinek i pomagają w walce z infekcjami grzybiczymi oraz bakteryjnymi.
- Limfocyty: to drugi najczęściej występujący typ białych krwinek, który chroni organizm przed infekcjami wirusowymi.
- Bazofile: są najmniej powszechnymi białymi krwinkami, zaangażowanymi w reakcje na alergeny.
- Monocyty: największe białe krwinki, które odgrywają rolę w zwalczaniu bakterii, grzybów i wirusów, a także pomagają w naprawie uszkodzonej tkanki.
- Eozynofile: zwalczają pasożyty i uczestniczą w reakcjach alergicznych oraz stanach takich jak astma.
Rozróżniamy pięć rodzajów leukopenii, z których każda odpowiada innemu rodzajowi białych krwinek, które są dotknięte.
Leukopenia vs neutropenia
Terminy leukopenia i neutropenia często są używane zamiennie, ale odnoszą się do różnych stanów.
Leukopenia to ogólny termin odnoszący się do zmniejszenia liczby białych krwinek.
Neutropenia to specyficzny typ leukopenii, dotyczący zmniejszenia liczby neutrofili, najpowszechniej występującego rodzaju białych krwinek.
Liczba neutrofili jest ważnym wskaźnikiem ryzyka zakażenia.
Bezwzględna liczba neutrofilów (ANC) to test, który lekarze mogą wykonać, aby ocenić ogólny stan zdrowia pacjenta. Test ten może pomóc zdiagnozować warunki, takie jak białaczka, oraz ocenić odpowiedź organizmu na leczenie, w tym chemioterapię.
Objawy
Nie ma charakterystycznych objawów niskiej liczby krwinek białych. Jednak osoby z leukopenią są bardziej podatne na infekcje. Objawy zakażenia mogą obejmować:
- gorączkę
- osłabienie
- dreszcze
Osoby z leukopenią mogą mieć także inne objawy związane z przyczyną niskiej liczby białych krwinek. Różne przyczyny leukopenii zostaną omówione poniżej.
Przyczyny
Istnieje kilka stanów chorobowych, które mogą powodować leukopenię poprzez zakłócanie produkcji białych krwinek w szpiku kostnym.
Inne schorzenia mogą prowadzić do leukopenii, niszcząc białe krwinki, a nie wpływając na ich produkcję. Leukopenia może być także wynikiem niektórych zabiegów medycznych i przyjmowanych leków.
Stany, które mogą powodować leukopenię
Następujące czynniki mogą prowadzić do leukopenii:
- Infekcje wirusowe: Ostre infekcje wirusowe, takie jak przeziębienia i grypa, mogą prowadzić do tymczasowej leukopenii poprzez zakłócanie produkcji białych krwinek w szpiku kostnym.
- Choroby krwi i stany szpiku kostnego: Mogą prowadzić do leukopenii. Przykłady to niedokrwistość aplastyczna, nadmierna aktywność śledziony i zespoły mielodysplastyczne.
- Nowotwory: Białaczka i inne nowotwory mogą uszkadzać szpik kostny, co prowadzi do leukopenii.
- Choroby zakaźne: Takie jak HIV, AIDS i gruźlica. Badania wskazują, że u kobiet z gruźlicą leukopenia występuje częściej niż u mężczyzn.
- Choroby autoimmunologiczne: Niektóre z nich mogą niszczyć białe krwinki, na przykład toczeń i reumatoidalne zapalenie stawów.
- Zaburzenia wrodzone: Mogą prowadzić do leukopenii. Przykłady to zespół Kostmanna i mielokatheksja.
- Niedożywienie: Niedobory witamin i minerałów, takie jak witamina B12, kwas foliowy, miedź i cynk, mogą prowadzić do leukopenii.
- Sarkoidoza: Jest to nadmierna reakcja układu odpornościowego, prowadząca do zapalnych zmian w organizmie, która może wpływać na szpik kostny.
Zabiegi i leki, które mogą powodować leukopenię
Leczenie nowotworów może wpływać na liczbę białych krwinek, prowadząc do leukopenii. Przykłady terapii, które mogą to powodować, obejmują:
- chemoterapię
- radioterapię
- przeszczep szpiku kostnego
Niektóre leki również wpływają na liczbę białych krwinek i mogą powodować leukopenię, w tym:
- interferony stosowane w leczeniu stwardnienia rozsianego
- lamotrygina i walproinian sodu w terapii epilepsji oraz jako stabilizatory nastroju
- bupropion, lek przeciwdepresyjny oraz w terapii uzależnienia od nikotyny
- klozapina, lek przeciwpsychotyczny
- minocyklina, powszechny antybiotyk
- leki immunosupresyjne, takie jak syrolimus, mykofenolan mofetylu, takrolimus i cyklosporyna
- steroidy
- penicylina
Jeśli dana osoba nie jest pewna, czy przyjmowany lek może wpłynąć na jej układ odpornościowy, warto skonsultować się z lekarzem.
Gradacja
Gdy organizm walczy z infekcją, może to wpłynąć na liczbę białych krwinek. W takich przypadkach może wystąpić pseudoleukopenia, czyli chwilowy spadek liczby białych krwinek.
Pseudoleukopenia to stan, który może poprzedzać leukopenię. Jeśli liczba białych krwinek nadal spada, mogą wystąpić objawy leukopenii.
Leczenie
Jeśli przyczyną leukopenii jest lek, lekarz może zalecić zaprzestanie jego stosowania lub zmianę na inny. Osoby nie powinny nigdy przerywać ani zmieniać leków bez konsultacji z lekarzem.
W przypadku pacjentów onkologicznych, u których chemioterapia wywołuje leukopenię, może zaistnieć konieczność przerwania leczenia, aby umożliwić odbudowę liczby białych krwinek.
Zabiegi wykorzystujące czynniki wzrostu, takie jak czynnik stymulujący wzrost kolonii granulocytów, mogą być skuteczne w leczeniu leukopenii, szczególnie w przypadku chemioterapii lub uwarunkowań genetycznych.
Badanie z 2015 roku wykazało, że stosowanie chemioterapii w połączeniu z lekiem erlotynibem, inhibitorem kinazy tyrozynowej, znacznie obniża ryzyko leukopenii.
Zarządzanie
Poniższe działania oraz praktyki domowe mogą pomóc osobom z leukopenią poprawić stan zdrowia i zmniejszyć ryzyko infekcji:
- spożywanie zdrowej diety
- zapewnienie sobie odpowiedniej ilości odpoczynku
- unikanie skaleczeń i zadrapań
- dbanie o higienę, aby ograniczyć kontakt z zarazkami
W przypadku wystąpienia infekcji związanej z leukopenią, mogą być konieczne antybiotyki lub leki przeciwgrzybicze.
Perspektywy
Leczenie leukopenii może obejmować zaprzestanie dotychczasowego leczenia lub modyfikację terapii. Może to stanowić wyzwanie w przypadku poważnych schorzeń, takich jak nowotwory, ale lekarze pomogą pacjentom w zarządzaniu tym stanem.
Regularne kontrole liczby białych krwinek są kluczowe, zwłaszcza u pacjentów z chorobami związanymi z leukopenią.
Przeprowadzanie regularnych badań krwi pozwala na wczesne zidentyfikowanie leukopenii i podjęcie działań, zanim dojdzie do powikłań.
Nowe badania i odkrycia w 2024 roku
W 2024 roku badania nad leukopenią posunęły się naprzód, dostarczając nowych informacji na temat jej przyczyn i leczenia. Ostatnie badania wykazały, że czynniki genetyczne mogą odgrywać kluczową rolę w rozwoju leukopenii, co otwiera nowe możliwości diagnostyczne.
Ponadto, nowe terapie biologiczne, takie jak inhibitory PD-1, zaczynają być badane jako potencjalne metody leczenia, które mogą poprawić liczbę białych krwinek u pacjentów z nowotworami. Wstępne wyniki wskazują na ich obiecującą skuteczność.
Szczególnie interesujące są także badania dotyczące wpływu diety na zdrowie układu odpornościowego. Okazuje się, że dieta bogata w antyoksydanty i witaminy, takie jak witamina C i E, może wspierać produkcję białych krwinek, co może mieć znaczący wpływ na osoby z leukopenią.
W miarę postępu badań, będziemy w stanie lepiej zrozumieć mechanizmy leukopenii oraz opracować bardziej efektywne strategie leczenia, które będą dostosowane do indywidualnych potrzeb pacjentów.
