Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) to poważny stan, który znacząco wpływa na funkcjonowanie płuc oraz jakość oddychania. Najczęstszą przyczyną wystąpienia tej choroby jest palenie tytoniu, które prowadzi do wielu nieodwracalnych zmian w układzie oddechowym.
POChP jest chorobą postępującą, a jej fazy klasyfikuje się w zależności od stopnia uszkodzenia płuc. Najcięższa forma tej choroby występuje w stadium końcowym, gdzie pacjent może doświadczać poważnych trudności z oddychaniem i codziennym funkcjonowaniem.
Zgodnie z danymi National Heart, Lung and Blood Institute, POChP zajmuje trzecie miejsce wśród najczęstszych przyczyn zgonów w Stanach Zjednoczonych.
Choć dostępne są terapie farmakologiczne oraz zmiany stylu życia, które mogą łagodzić objawy, to niestety obecnie nie istnieje skuteczny lek na całkowite wyleczenie tej choroby.
Co to jest POChP?
POChP to przewlekła choroba płuc, która wpływa na strukturę i funkcjonowanie organów oddechowych. Płuca przypominają dwa potężne pnie drzew, z których rozchodzą się liczne gałęzie. Gałęzie te dzielą się na mniejsze odgałęzienia, zwane «gałązkami», które kończą się woreczkami powietrznymi, nazywanymi «pęcherzykami płucnymi».
Woreczki te są odpowiedzialne za wymianę gazową, gdzie tlen przenika do krwi, a dwutlenek węgla, będący produktem ubocznym oddychania, jest wydychany.
Zdrowe pęcherzyki płucne są elastyczne i dobrze funkcjonują, co przypomina balon – łatwo się rozprężają i kurczą.
POChP wpływa na wymianę powietrza w następujący sposób:
- Pęcherzyki płucne tracą swoją elastyczność, co ogranicza ich zdolność do prawidłowego otwierania i zamykania.
- Gałęzie płuc ulegają pogrubieniu, co jest wynikiem stanu zapalnego i bliznowacenia.
- Drogi oddechowe produkują nadmiar śluzu, co dodatkowo utrudnia prawidłowe oddychanie.
POChP obejmuje różne stany chorobowe, które wpływają na zdolność oddychania. Do najczęstszych należą rozedma płuc oraz przewlekłe zapalenie oskrzeli.
Rozedma płuc prowadzi do uszkodzenia pęcherzyków, mogą one stawać się mniej elastyczne, co ogranicza ich funkcję. Z kolei przewlekłe zapalenie oskrzeli charakteryzuje się nadmiernym gromadzeniem się śluzu, co powoduje zwężenie dróg oddechowych.
Gradacja choroby
Lekarze klasyfikują POChP na cztery etapy, z etapem IV, czyli końcowym stadium, jako najcięższym.
Spirometria to podstawowe badanie, które pozwala ocenić funkcję płuc. Pacjent wydmuchuje powietrze do specjalnego urządzenia, które rejestruje ilość wdychanego i wydychanego powietrza.
Osoby z POChP zazwyczaj mają ograniczoną zdolność do wdmuchiwania i wydmuchiwania powietrza w porównaniu z osobami zdrowymi.
Wyniki spirometrii pomagają lekarzowi określić ciężkość POChP:
- FEV1: Wymuszoną objętość wydechową w ciągu jednej sekundy, która mierzy, jak szybko pacjent może wydmuchać powietrze z płuc.
- FVC: Wymuszoną pojemność życiową, oznaczającą maksymalną ilość powietrza, jaką pacjent może wydmuchać po pełnym wdechu.
- FEV1/FVC: Stosunek tych dwóch pomiarów, który pozwala ocenić ciężkość POChP. Osoba zdrowa ma zazwyczaj stosunek od 70 do 80 procent; wynik poniżej 70 procent sugeruje obecność POChP.
POChP klasyfikuje się w następujący sposób:
Etap I: Łagodna POChP, gdzie stosunek FEV1/FVC jest niższy niż 70 procent, a pacjent może mieć przewlekły kaszel.
Etap II: Umiarkowana POChP, z FEV1 w zakresie 50-80 procent, co prowadzi do duszności podczas aktywności fizycznej.
Etap III: Ciężka POChP, z FEV1 poniżej 30-50 procent, gdzie duszność staje się znacznie bardziej dokuczliwa.
Etap IV: Bardzo ciężka lub końcowa POChP, z FEV1 poniżej 30 procent, gdzie pacjent może wymagać stałej pomocy tlenowej.
Objawy końcowego stadium POChP
Pacjenci w końcowej fazie POChP mogą doświadczać poważnych objawów, które znacząco wpływają na ich codzienne życie.
Przykłady objawów to:
- Przewlekły kaszel
- Trudności w jedzeniu z powodu duszności
- Nagłe zaostrzenia stanu zdrowia
- Częsta produkcja flegmy
- Niski poziom tlenu we krwi, jeśli pacjent nie korzysta z dodatkowego tlenu
- Potrzeba ciągłego podawania tlenu
- Skrócenie oddechu nawet przy minimalnej aktywności, jak spacer do skrzynki pocztowej
Zarządzanie POChP powinno koncentrować się na wdrażaniu działań, które ograniczają ryzyko rozwoju choroby do końcowego stadium.
Komplikacje
POChP to przewlekły stan, którego leczenie może nie zatrzymać postępu choroby, ale może znacznie poprawić jakość życia pacjentów poprzez łagodzenie objawów.
Komplikacje mogą obejmować niedotlenienie w spoczynku, co oznacza, że poziom tlenu we krwi jest zbyt niski, aby pacjent mógł skutecznie oddychać. Inne problemy to zwiększona podatność na infekcje, ostre zaostrzenia, a w skrajnych przypadkach nawet śmierć.
Życie z końcową fazą POChP
Osoby z końcową fazą POChP powinny podejmować środki ostrożności, aby zapobiec zaostrzeniom objawów, ponieważ każde z nich przyczynia się do dalszego uszkodzenia płuc i wydłuża czas rekonwalescencji.
Sposoby na zmniejszenie ryzyka zaostrzeń obejmują:
- Unikanie biernego palenia poprzez nieprzebywanie w towarzystwie palaczy oraz niewpuszczanie ich do domu.
- Rzucenie palenia, jeśli pacjent jeszcze tego nie zrobił.
- Codzienne monitorowanie jakości powietrza i ograniczanie aktywności w dni o wysokim poziomie zanieczyszczeń.
- Uzyskanie szczepienia przeciwko zapaleniu płuc oraz corocznego szczepienia przeciwko grypie.
- Natychmiastowe szukanie pomocy w przypadku objawów infekcji, takich jak gorączka czy zmieniona barwa plwociny.
- Stosowanie przepisanych leków, takich jak leki rozszerzające oskrzela oraz kortykosteroidy, aby zmniejszyć stan zapalny i wspierać oddychanie.
Niektórzy pacjenci z POChP mogą kwalifikować się do przeszczepu płuc. Z danych Cleveland Clinic wynika, że pięcioletni wskaźnik przeżycia po transplantacji pojedynczego płuca wynosi 43,2%. Osoba musi spełniać określone kryteria, a także musi być dostępny zgodny dawca.
Perspektywy
Niestety, brak leku na POChP sprawia, że końcowe stadium tej choroby ma złe rokowanie w kontekście długości życia pacjenta.
Inne schorzenia, takie jak choroby serca czy niewydolność serca, mogą dodatkowo pogarszać rokowania.
Bez odpowiedniego oddychania pacjent nie jest w stanie przeżyć. Respiratory mogą wspierać oddychanie, ale nie naprawią uszkodzonych płuc, które nie są w stanie dostarczyć wystarczającej ilości tlenu do organizmu.
Ciężkie infekcje, takie jak zapalenie płuc, mogą uniemożliwić powrót do zdrowia. Pacjent może również borykać się z podwyższonym poziomem dwutlenku węgla w organizmie, co prowadzi do dezorientacji, delirium oraz zakwaszenia krwi, co jest stanem zagrażającym życiu.
Lekarz, oceniając stan pacjenta z końcową fazą POChP, może dostarczyć pewnych informacji na temat przewidywanej długości życia, jednak wiele czynników wpływa na te prognozy.
Nowe badania i podejścia w 2024 roku
W 2024 roku badania nad POChP koncentrują się na innowacyjnych terapiach i podejściu do zarządzania chorobą. Ostatnie badania wskazują na znaczenie rehabilitacji oddechowej, która może poprawić funkcje płuc oraz jakość życia pacjentów. Programy te obejmują ćwiczenia fizyczne i edukację zdrowotną, co prowadzi do zwiększenia aktywności fizycznej i lepszej kontroli objawów.
Ponadto, nowe leki biologiczne są badane pod kątem ich skuteczności w leczeniu POChP. Badania kliniczne wykazują obiecujące wyniki, zwłaszcza w zakresie zmniejszania zaostrzeń i poprawy ogólnej wydolności płuc. Dzięki nowym technologiom, takim jak telemedycyna, pacjenci mogą również uzyskać lepszą opiekę i monitorowanie stanu zdrowia, co pozwala na szybszą reakcję w przypadku pogorszenia stanu.
Wszystkie te zmiany i innowacje mogą przyczynić się do poprawy jakości życia pacjentów z POChP, a także zmniejszenia liczby hospitalizacji związanych z tą chorobą.
