Żółtaczka to termin określający żółtawy odcień skóry i białek oka. Płyny ustrojowe mogą być również żółte.
Kolor skóry i białek oczu będzie różnił się w zależności od poziomu bilirubiny. Bilirubina jest odpadem znajdującym się we krwi. Umiarkowane poziomy prowadzą do żółtego koloru, a bardzo wysokie poziomy – brązowego.
Około 60 procent wszystkich niemowląt urodzonych w Stanach Zjednoczonych ma żółtaczkę. Jednak żółtaczka może się zdarzyć osobom w każdym wieku i jest zwykle wynikiem stanu podstawowego. Żółtaczka zwykle wskazuje na problem z wątrobą lub przewodem żółciowym.
W tym artykule omówimy, czym jest żółtaczka, dlaczego tak się dzieje i jak jest diagnozowana i leczona.
Szybkie fakty dotyczące żółtaczki
- Żółtaczka jest spowodowana nagromadzeniem bilirubiny, materiału odpadowego we krwi.
- Zapalająca się wątroba lub zatkany przewód żółciowy może prowadzić do żółtaczki, jak również innych podstawowych chorób.
- Objawy obejmują żółty odcień skóry i białek oczu, ciemne zabarwienie moczu i swędzenie.
- Rozpoznanie żółtaczki może obejmować szereg testów.
- Żółtaczka jest leczona przez leczenie podstawowej przyczyny.
Przyczyny
Żółtaczka to zażółcenie skóry i białek oczu, które występują, gdy organizm nie przetwarza prawidłowo bilirubiny. Może to być spowodowane problemem w wątrobie.
Jest również znany jako żółtaczka.
Bilirubina jest żółto zabarwionym materiałem odpadowym, który pozostaje we krwi po usunięciu żelaza z krwi.
Filtry wątroby odpadają z krwi. Gdy bilirubina dociera do wątroby, dołączają do niej inne substancje chemiczne. Powstaje substancja zwana sprzężonym bilirubiną.
Wątroba wytwarza żółć, sok trawienny. Skoniugowana bilirubina wchodzi do żółci, następnie opuszcza ciało. To właśnie ten rodzaj bilirubiny nadaje kału brązowy kolor.
Jeśli jest za dużo bilirubiny, może przedostać się do otaczających tkanek. Jest to znane jako hiperbilirubinemia i powoduje żółte zabarwienie skóry i oczu.
Czynniki ryzyka
Żółtaczka najczęściej występuje w wyniku zaburzeń leżących u podstaw, które powodują wytwarzanie zbyt dużej bilirubiny lub uniemożliwiają jej pozbycie się. Oba skutkują odkładaniem się bilirubiny w tkankach.
Do podstawowych warunków, które mogą powodować żółtaczkę należą:
- Ostre zapalenie wątroby: Może to osłabić zdolność wątroby do koniugacji i wydzielać bilirubinę, powodując nagromadzenie.
- Zapalenie dróg żółciowych: Może to zapobiec wydzielaniu żółci i usunięciu bilirubiny, powodując żółtaczkę.
- Zatkanie przewodu żółciowego: Zapobiega to marnowaniu bilirubiny przez wątrobę.
- Niedokrwistość hemolityczna: produkcja bilirubiny zwiększa się, gdy dochodzi do podziału dużych ilości czerwonych krwinek.
- Zespół Gilberta: jest to choroba dziedziczna, która upośledza zdolność enzymów do przetwarzania wydalania żółci.
- Cholestaza: To przerywa przepływ żółci z wątroby. Żółć zawierająca skoniugowaną bilirubinę pozostaje w wątrobie zamiast być wydalana.
Do rzadszych dolegliwości, które mogą powodować żółtaczkę należą:
- Zespół Crigler-Najjara: Jest to choroba dziedziczna, która upośledza określony enzym odpowiedzialny za przetwarzanie bilirubiny.
- Zespół Dubin-Johnsona: Jest to dziedziczna postać przewlekłej żółtaczki, która zapobiega wydzielaniu bilirubiny z komórek wątroby.
- Pseudojaundice: Jest to nieszkodliwa forma żółtaczki. Żółknięcie skóry wynika z nadmiaru beta-karotenu, a nie z nadmiaru bilirubiny. Pseudojaundice zwykle powstają z jedzenia dużych ilości marchwi, dyni lub melona.
Leczenie
Leczenie będzie zależeć od przyczyny.
Leczenie żółtaczki celuje raczej w przyczynę, niż w objawy żółtaczki.
Stosuje się następujące zabiegi:
- Żółtaczka wywołana anemią może być leczona poprzez zwiększenie ilości żelaza we krwi poprzez przyjmowanie suplementów żelaza lub spożywanie większej ilości produktów bogatych w żelazo.
- Żółtaczka indukowana zapaleniem wątroby wymaga leków przeciwwirusowych lub steroidowych.
- Lekarze mogą leczyć żółtaczkę wywołaną blokowaniem chirurgicznym poprzez chirurgiczne usunięcie przeszkody.
- Jeśli żółtaczka została spowodowana przez stosowanie leków, leczenie wymaga zmiany na alternatywny lek.
Zapobieganie
Żółtaczka jest związana z funkcją wątroby. Istotne jest, aby ludzie utrzymywali zdrowie tego ważnego narządu, jedząc zrównoważoną dietę, regularnie ćwicząc i nie spożywając więcej niż zalecane ilości alkoholu.
Objawy
Typowe objawy żółtaczki obejmują:
- żółty odcień skóry i białek oczu, zwykle zaczynający się od głowy i rozkładający się w dół ciała
- blade taborety
- ciemny mocz
- swędzenie
Towarzyszące objawy żółtaczki wynikające z niskiego poziomu bilirubiny obejmują:
- zmęczenie
- ból brzucha
- utrata masy ciała
- wymioty
- gorączka
- blade taborety
- ciemny mocz
Komplikacje
Swędzenie, które towarzyszy żółtaczce, może czasami być tak intensywne, że pacjenci byli znani z drapania skóry na surowo, odczuwania bezsenności lub, w skrajnych przypadkach, nawet myśli o samobójstwie.
Kiedy powstaną komplikacje, dzieje się tak zazwyczaj z powodu problemu, a nie samej żółtaczki.
Na przykład, jeśli zatkany przewód żółciowy prowadzi do żółtaczki, może dojść do niekontrolowanego krwawienia. To dlatego, że blokada prowadzi do niedoboru witamin potrzebnych do krzepnięcia.
Rodzaje
Istnieją trzy główne typy żółtaczki:
- Żółtaczka wątrobowa występuje w wyniku choroby wątroby lub urazu.
- Żółtaczka hemolityczna występuje w wyniku hemolizy lub przyspieszonego rozpadu czerwonych krwinek, co prowadzi do wzrostu produkcji bilirubiny.
- Objawowa żółtaczka występuje w wyniku niedrożności przewodu żółciowego. Zapobiega to wydalaniu bilirubiny z wątroby
Noworodki
Żółtaczka jest częstym problemem zdrowotnym u noworodków. Około 60 procent noworodków doświadcza żółtaczki, a to zwiększa się do 80 procent wcześniaków urodzonych przed 37 tygodniem ciąży.
Zazwyczaj będą wykazywać objawy w ciągu 72 godzin od urodzenia.
Czerwone krwinki w ciele niemowlęcia są często rozkładane i zastępowane. To powoduje produkcję większej ilości bilirubiny. Wątroby niemowląt są również słabiej rozwinięte, a zatem mniej skuteczne w filtrowaniu bilirubiny z organizmu.
Objawy zwykle ustępują bez leczenia w ciągu 2 tygodni. Jednak niemowlęta o bardzo wysokim stężeniu bilirubiny będą wymagały leczenia transfuzją krwi lub fototerapią.
W takich przypadkach leczenie jest niezbędne, ponieważ żółtaczka u noworodków może prowadzić do kernicterusa, bardzo rzadkiego typu trwałego uszkodzenia mózgu.
Poziomy
Poziom bilirubiny określa się w teście krwi zwanym testem bilirubiny. Mierzy poziomy niezwiązanych lub pośrednich poziomów bilirubiny. Są odpowiedzialne za wystąpienie żółtaczki.
Poziomy bilirubiny są mierzone w miligramach na decylitr (mg / dL). Dorośli i starsze dzieci powinny mieć poziom od 0,3 do 0,6 mg / dL. Około 97 procent niemowląt urodzonych po 9 miesiącu ciąży ma poziomy niższe niż 13 mg / dL. Jeśli wykazują wyższy poziom niż ten, są zwykle kierowane do dalszego badania.
Zakresy te mogą się różnić między laboratoriami. Jak daleko powyżej normalnego zakresu znajdują się poziomy danej osoby, określimy przebieg leczenia.
Diagnoza
Lekarze najprawdopodobniej wykorzystają historię pacjenta i badanie fizyczne do zdiagnozowania żółtaczki i potwierdzenia poziomu bilirubiny. Będą zwracać baczną uwagę na brzuch, wyczuwać guzy i sprawdzać twardość wątroby.
Mocna wątroba wskazuje na marskość wątroby lub blizny. Ciężka jak skała wątroba sugeruje raka.
Kilka testów może potwierdzić żółtaczkę. Pierwszym z nich jest test czynności wątroby, aby sprawdzić, czy wątroba działa prawidłowo.
Jeśli lekarz nie może znaleźć przyczyny, lekarz może poprosić o badania krwi w celu sprawdzenia stężenia bilirubiny i składu krwi. Obejmują one:
- Testy bilirubiny: Wysoki poziom niezwiązanej bilirubiny w porównaniu do poziomu bilirubiny skoniugowanej sugeruje żółtaczkę hemolityczną.
- Pełna morfologia krwi (FBC) lub pełna morfologia krwi (CBC): Mierzy poziomy czerwonych krwinek, białych krwinek i płytek krwi.
- Testy zapalenia wątroby typu A, B i C: Ten test obejmuje szereg zakażeń wątroby.
Lekarz będzie badał strukturę wątroby, jeśli podejrzewają, że jest ona utrudniona. W takich przypadkach będą stosować testy obrazowania, w tym badania MRI, CT i USG.
Mogą również wykonywać endoskopową cholangiopankreatografię wsteczną (ERCP). Jest to procedura łącząca obrazowanie endoskopowe i rentgenowskie.
Biopsja wątroby może sprawdzić stan zapalny, marskość wątroby, raka i stłuszczenie wątroby. Ten test polega na włożeniu igły do wątroby w celu pobrania próbki tkanki. Próbkę bada się następnie pod mikroskopem.
Nowe badania i trendy w diagnostyce i leczeniu żółtaczki
W 2024 roku obserwujemy postęp w diagnostyce i leczeniu żółtaczki, który zasługuje na szczególną uwagę. Wśród najnowszych badań wyróżnia się zastosowanie zaawansowanych technologii obrazowania, takich jak ultrasonografia elastograficzna, która pozwala na ocenę sztywności wątroby, co może pomóc w wczesnym wykrywaniu marskości.
Ponadto nowe terapie genowe zaczynają być badane jako potencjalne metody leczenia niektórych rodzajów żółtaczki spowodowanej chorobami wątroby. Eksperymentalne leczenie z użyciem wirusów onkolitycznych wykazuje obiecujące wyniki w eliminacji uszkodzonych komórek wątrobowych, co może w przyszłości zrewolucjonizować podejście do terapii.
Również w dziedzinie żywienia prozdrowotne podejście do diety, oparte na składnikach wspierających funkcję wątroby, zyskuje na popularności. Badania pokazują, że dieta bogata w antyoksydanty, takie jak witamina E i C, a także kwasy tłuszczowe omega-3, może korzystnie wpływać na regenerację wątroby i redukcję stanu zapalnego.
Warto również wspomnieć o znaczeniu regularnych badań kontrolnych dla osób z grup ryzyka, takich jak pacjenci z przewlekłymi chorobami wątroby, aby w porę wykrywać wszelkie nieprawidłowości i podejmować odpowiednie kroki w leczeniu.
Podsumowując, wiedza na temat żółtaczki i jej nowoczesnych metod diagnozowania oraz leczenia w 2024 roku jest kluczem do skutecznej walki z tym schorzeniem. Zachęcamy do konsultacji z lekarzem w przypadku jakichkolwiek niepokojących objawów.
