Zbytnie siedzenie może nie być dobre dla mózgu, według wstępnych badań dorosłych, którzy osiągnęli wiek średni i nie tylko.
Naukowcy z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles (UCLA) odkryli, że wśród 35 dorosłych w wieku 45-75 lat bez demencji, ci, którzy spędzali więcej czasu siedząc w ciągu dnia, mieli większe przerzedzenie przyśrodkowego płata skroniowego.
Jest to obszar mózgu, który odgrywa kluczową rolę w tworzeniu nowych wspomnień.
Nawet wysoki poziom aktywności fizycznej nie przyniósł poprawy, autorzy podsumowują w raporcie o swoich odkryciach, który został opublikowany w czasopiśmie.
Badanie to dostarcza coraz więcej dowodów sugerujących, że nadmiar siedzenia może zwiększać ryzyko chorób serca, cukrzycy i innych schorzeń, nawet wśród osób aktywnych fizycznie.
Starszy autor badań, David Merrill, asystent profesora klinicznego psychiatrii i nauk biobehawioralnych na UCLA, oraz jego zespół sugerują dalsze badania nad tym, czy ograniczenie siedzącego trybu życia może odwrócić skutki ich odkryć.
Niewiele badań dotyczących ryzyka siedzenia i demencji
W kontekście ich badań, autorzy przywołują rosnącą liczbę prac naukowych, które sugerują, że aktywność fizyczna może opóźnić rozwój choroby Alzheimera oraz innych typów demencji, a także korzystnie wpływać na strukturę mózgu.
Jednym z wyjaśnień tego zjawiska jest to, że aktywność fizyczna zwiększa przepływ krwi w mózgu, co wspomaga rozwój nowych komórek nerwowych i kompensuje spadek struktury oraz funkcji mózgu.
Jednak w porównaniu do obszaru badań nad wpływem ćwiczeń, «istnieje niewiele badań dotyczących związku między siedzącym trybem życia a ryzykiem otępienia», a jedynie kilka badań zbadało «mechanistyczny» wpływ na mózg, zauważają autorzy.
To powinno budzić niepokój, argumentują – zwłaszcza, że zasugerowano, iż około 13 procent globalnego obciążenia chorobą Alzheimera może wynikać z nadmiernego czasu spędzanego w pozycji siedzącej.
Na podstawie takich szacunków obliczyli, że ograniczenie siedzącego trybu życia o 25 procent «może potencjalnie zapobiec ponad 1 milionowi» przypadków choroby Alzheimera na całym świecie.
Zespół postanowił skupić się na środkowym płatku skroniowym, ponieważ wiadomo, że ten obszar mózgu zmniejsza się z wiekiem, co prowadzi do upośledzenia pamięci.
Zauważają również, że wyższa «wydolność tlenowa» jest związana z większą objętością hipokampa, obszaru przyśrodkowego płata skroniowego, który był «ciężko badany» i jest kluczowy dla pamięci.
Posiedzenie może osłabiać mózg pomimo wysiłku fizycznego
W toku badań naukowcy zbadali związki między przyśrodkową grubością płata skroniowego, aktywnością fizyczną i czasem siedzenia u 25 kobiet i 10 mężczyzn w wieku 45-75 lat, którzy nie mieli objawów demencji.
Dane o przeciętnych godzinach spędzonych na siedzeniu każdego dnia oraz poziomie aktywności fizycznej pochodziły z dokładnych kwestionariuszy wypełnionych przez uczestników. Średnią grubość płata skroniowego mierzono na podstawie skanów MRI ich mózgów.
Kiedy analizowali dane, naukowcy odkryli «nieistotne korelacje» pomiędzy poziomami aktywności fizycznej a grubością przyśrodkowego płata skroniowego.
Jednak im bardziej siedzący tryb życia prowadzili uczestnicy, tym mniej przyśrodkowej grubości płata skroniowego stwierdzono.
Chociaż nie badali mechanizmów, dzięki którym długotrwałe siedzenie może być szkodliwe dla mózgu, autorzy odnoszą się do sugestii, że «siedzący tryb życia może mieć szkodliwy wpływ na kontrolę glikemii».
Spekulują, że to może zwiększać zmienność poziomu cukru we krwi i prowadzić do zmniejszenia przepływu krwi w mózgu, co negatywnie wpływa na zdrowie mózgu.
Wskazują również, że ich odkrycia są «wstępne» i nie dowodzą, iż przedłużone siedzenie faktycznie prowadzi do zmniejszenia grubości przyśrodkowego płata skroniowego. Proponują, aby:
«Przyszłe badania powinny obejmować analizy podłużne i badać mechanizmy, a także skuteczność zmniejszania siedzących zachowań, aby odwrócić to skojarzenie.»
Aktualne badania i nowe perspektywy
W 2024 roku pojawiły się nowe badania, które wskazują na pilną potrzebę zmiany nawyków życiowych, zwłaszcza w kontekście pracy zdalnej, która stała się normą dla wielu ludzi. Badania pokazują, że regularne przerywanie długich okresów siedzenia, na przykład poprzez wprowadzenie krótkich przerw na rozciąganie lub spacer, może znacznie poprawić zdrowie mózgu i ogólne samopoczucie.
Dodatkowo, nowe metaanalizy wykazały, że osoby, które prowadzą aktywny tryb życia, nie tylko mają lepsze wyniki w testach poznawczych, ale także wykazują mniejsze oznaki neurodegeneracji. Zmiana stylu życia może więc być kluczem do ochrony przed demencją i innymi schorzeniami neurologicznymi.
Warto również zwrócić uwagę na znaczenie diety w kontekście zdrowia mózgu. W badaniach podkreślono rolę kwasów omega-3 oraz antyoksydantów, które mogą wspierać funkcje poznawcze i opóźniać procesy starzenia się mózgu.
Podsumowując, ograniczenie czasu spędzanego na siedzeniu oraz wprowadzenie aktywnych nawyków może mieć istotny wpływ na zdrowie mózgu. W obliczu rosnącej liczby przypadków demencji, te nowe badania stanowią ważny krok w kierunku lepszego zrozumienia i zapobiegania tym schorzeniom.
