Neuropatia cukrzycowa to schorzenie, które dotyka nerwy w organizmie osób z cukrzycą. Charakteryzuje się postępującym uszkodzeniem nerwów, a objawy mogą nasilać się przez wiele lat.
Osoby, które nie kontrolują poziomu cukru we krwi, a także te z nadciśnieniem, podwyższonym poziomem cholesterolu lub otyłością, są bardziej narażone na rozwój tej choroby.
Neuropatia może wpływać na wszelkie nerwy w organizmie, szczególnie na nerwy obwodowe, które wychodzą z mózgu i rdzenia kręgowego, oraz te kontrolujące funkcje podstawowych narządów, takich jak serce, pęcherz, jelita i żołądek.
Problemy mogą dotyczyć nerwów odpowiedzialnych za czucie w kończynach, takich jak stopy i dłonie, a także nerwów, które kontrolują automatyczne funkcje organizmu, takie jak rytm serca i procesy trawienne. Objawy mogą się znacznie różnić, w zależności od tego, które nerwy zostały uszkodzone.
Około 60 do 70 procent osób z cukrzycą doświadcza neuropatii cukrzycowej, jednak pierwsze objawy mogą pojawić się dopiero po 10 do 20 latach. Najwyższe wskaźniki neuropatii występują u pacjentów z cukrzycą trwającą 25 lat lub dłużej.
Rodzaje
Istnieją cztery główne typy neuropatii cukrzycowej:
- Neuropatia obwodowa, najczęstsza forma, dotykająca stóp i dłoni
- Neuropatia autonomiczna, wpływająca na nerwy kontrolujące mimowolne funkcje organizmu, takie jak trawienie
- Bliższa neuropatia, która dotyczy nóg
- Ogniskowa neuropatia, w której uszkodzenia mogą wystąpić w dowolnym nerwie lub grupie nerwów.
Objawy neuropatii są zróżnicowane i zależą od dotkniętych nerwów. Wiele problemów zdrowotnych wiąże się z neuropatią cukrzycową, w tym schorzenia sercowo-naczyniowe, problemy jelitowe, takie jak przewlekła biegunka, nudności oraz osłabienie, ból mięśni i porażenie.
Objawy
Oznaki i objawy neuropatii cukrzycowej różnią się w zależności od uszkodzonych nerwów, a ich wystąpienie zazwyczaj rozciąga się na kilka lat.
Objawy neuropatii obwodowej mogą obejmować:
- Drętwienie, ból, mrowienie i (lub) pieczenie, zaczynające się w kończynach i promieniujące do nóg lub rąk
- Brak odczuwania ciepła, zimna oraz obrażeń
- Utrata równowagi
- Staw Charcota, w którym staw załamuje się z powodu problemów z nerwami, co najczęściej dotyczy stóp.
Objawy neuropatii autonomicznej mogą obejmować:
- Zgagę i wzdęcia
- Nudności, zaparcia lub biegunkę
- Brak świadomości niskiego poziomu cukru we krwi (hipoglikemiczna nieświadomość)
- Trudności w mówieniu lub połykaniu
- Uczucie sytości po spożyciu małych ilości jedzenia
- Wymioty kilka godzin po posiłku
- Niedociśnienie ortostatyczne, uczucie pustki w głowie oraz zawroty głowy przy wstawaniu
- Zwiększone tętno
- Nadmierne pocenie się, nawet w chłodnym otoczeniu lub podczas spoczynku
- Problemy z pęcherzem, takie jak trudności w całkowitym opróżnieniu pęcherza, co może prowadzić do nietrzymania moczu
- Zaburzenia seksualne u mężczyzn
- Problemy seksualne u kobiet, takie jak suchość pochwy i brak orgazmu
- Dysestezja, zniekształcenie zmysłu dotyku
- Znaczne opadanie twarzy i powiek
- Skurcze i osłabienie mięśni.
Bliższa neuropatia może prowadzić do bólu w dolnej części ciała, często jednostronnie, oraz do osłabienia nóg.
Objawy neuropatii ogniskowej różnią się znacznie w zależności od dotkniętego nerwu.
Osoby cierpiące na neuropatię cukrzycową często nie zdają sobie sprawy z problemu, dopóki objawy nie stają się bardziej zaawansowane.
Diagnoza
Lekarz przeprowadza badanie fizykalne oraz ocenia stan stóp, aby sprawdzić:
- Odruchy kostki
- Utrata czucia
- Zmiany w fakturze i kolorze skóry
Dodatkowe badania mogą obejmować ultradźwięki dotkniętych narządów oraz kontrolę ciśnienia krwi i zmienności rytmu serca.
W przypadku podejrzenia neuropatii cukrzycowej, pacjent może być poddany badaniom diagnostycznym, takim jak elektromiogram (EMG), który rejestruje aktywność elektryczną w mięśniach, lub test prędkości przewodzenia nerwów (NCV), który mierzy szybkość przewodzenia sygnałów w nerwach.
Leczenie
Neuropatia cukrzycowa postępuje z czasem. Kluczowym krokiem w leczeniu jest kontrola poziomu cukru we krwi oraz monitorowanie ciśnienia krwi i poziomu cholesterolu.
Dobrze kontrolowana cukrzyca, z poziomami glukozy utrzymującymi się w zdrowym zakresie przez cały dzień, może znacznie zmniejszyć ryzyko neuropatii cukrzycowej. Istotnym elementem leczenia jest także łagodzenie bólu oraz kontrolowanie objawów.
Różnorodne leki oraz fizykoterapia, a także inne metody terapeutyczne, mogą pomóc w radzeniu sobie z bólem wywołanym neuropatią cukrzycową.
Leki
Wśród leków, które mogą pomóc w łagodzeniu bólu, znajdują się opioidy i leki podobne do opioidów, leki przeciwdrgawkowe oraz trójcykliczne leki przeciwdepresyjne.
Inne rodzaje leków przeciwdepresyjnych, takie jak inhibitory noradrenaliny i serotoniny, są często stosowane w celu złagodzenia bolesnych objawów neuropatii cukrzycowej i mogą również przynieść ulgę pacjentom z depresją.
Fizykoterapia
Fizjoterapia, stosowana w połączeniu z farmakoterapią, może przynieść ulgę w bólu oraz zmniejszyć ryzyko uzależnienia od leków. Niektóre terapie fizyczne mogą pomóc złagodzić ból, pieczenie i mrowienie w nogach i stopach. Fizjoterapia jest korzystna dla pacjentów z skurczami, osłabieniem mięśni oraz problemami seksualnymi.
Elektryczna stymulacja nerwów, bezbolesna procedura, może złagodzić uczucie sztywności i wspomóc gojenie owrzodzeń stóp.
Trening chodu pozwala pacjentom na nauczenie się ponownego chodzenia. Jest to ważne dla zapobiegania oraz stabilizowania komplikacji stóp, takich jak wrzody. Trening chodu jest kluczowy dla osób noszących protezy, które utraciły kończyny z powodu neuropatii cukrzycowej. Dobry terapeuta fizyczny zapewnia, że ćwiczenia dla pacjentów z neuropatią cukrzycową są odpowiednio dostosowane, aby nie obciążały wrażliwych nóg.
Inne terapie obejmują stosowanie urządzeń, które chronią bolesne kończyny przed dotykaniem łóżka lub krzesła. Miejscowe płyny oraz niektóre suplementy mogą również przynieść ulgę.
Kręgarze, masażyści czy osteopaci mogą wykonywać regularne masaże lub terapię manualną, aby rozciągnąć mięśnie. Masaż może pomóc w zapobieganiu przykurczom, skurczom i atrofii mięśni spowodowanej słabym krążeniem. Ćwiczenia, takie jak pływanie czy aerobik, mogą wspierać rozwój i utrzymanie siły mięśni oraz redukcję masy mięśniowej.
Ultradźwięki terapeutyczne wykorzystują fale dźwiękowe o wysokiej częstotliwości do stymulacji tkanek pod powierzchnią skóry. Może to pomóc niektórym pacjentom w odzyskaniu wrażliwości w stopach.
Komplikacje
Neuropatia cukrzycowa wiąże się z wieloma powikłaniami, a pacjenci powinni być świadomi ryzyka ich rozwoju.
Możliwe powikłania to:
- Brak czucia w stopach, co zwiększa ryzyko zranień, które mogą prowadzić do zakażeń i amputacji
- Infekcje pęcherza moczowego i nerek
- Uszkodzenie mięśni lub utrata masy mięśniowej
- Częste nudności i wymioty, które mogą prowadzić do spadku poziomu cukru we krwi.
Aby zapobiec powikłaniom związanym z obwodową neuropatią cukrzycową, niezwykle istotna jest odpowiednia pielęgnacja stóp. Osoby z tym schorzeniem powinny codziennie sprawdzać swoje stopy pod kątem urazów i odleżyn. Palenie papierosów zwiększa ryzyko problemów ze stopami. Podiatra może pomóc w pielęgnacji stóp, a lekarz może udzielić porad dotyczących rzucenia palenia.
Nowe badania i odkrycia w 2024 roku
W 2024 roku zidentyfikowano nowe czynniki ryzyka związane z neuropatią cukrzycową. Badania sugerują, że mikrobiom jelitowy może wpływać na rozwój tej choroby. Odpowiednia dieta bogata w błonnik oraz probiotyki może korzystnie wpłynąć na zdrowie nerwów.
Nowe terapie, takie jak leczenie komórkami macierzystymi, zaczynają być badane jako potencjalne rozwiązania w leczeniu neuropatii cukrzycowej. Wczesne wyniki są obiecujące, ale potrzebne są dalsze badania, aby potwierdzić skuteczność tych metod.
Ponadto, nowoczesne technologie, takie jak aplikacje mobilne do monitorowania poziomu cukru, stają się coraz bardziej popularne. Dzięki nim pacjenci mogą lepiej zarządzać swoją chorobą i zmniejszać ryzyko powikłań.
Statystyki z 2024 roku pokazują, że świadomość na temat neuropatii cukrzycowej wzrasta, co przyczynia się do wcześniejszego diagnozowania i lepszego zarządzania tą chorobą. Wzrost liczby badań wskazuje na potrzebę dalszej edukacji pacjentów i lekarzy na temat tej poważnej komplikacji cukrzycy.
