Niedawno opublikowane badanie ukazuje interesujący związek między długością telomerów, która jest wskaźnikiem starzenia biologicznego, a ryzykiem wystąpienia zaburzenia afektywnego dwubiegunowego. To badanie przybliża nam zrozumienie, dlaczego choroba ta często współwystępuje z innymi schorzeniami związanymi z wiekiem.
Osoby cierpiące na zaburzenia afektywne dwubiegunowe, znane również jako depresja maniakalna, przeżywają skrajne zmiany nastroju – od intensywnej euforii po głęboką depresję. Statystyki wskazują, że schorzenie to dotyka około 2,6 procent dorosłych w Stanach Zjednoczonych każdego roku.
Oprócz problemów psychicznych, choroba afektywna dwubiegunowa jest powiązana z wieloma innymi schorzeniami, które zazwyczaj występują u osób starszych, takimi jak choroba sercowo-naczyniowa, cukrzyca typu 2 czy otyłość.
W badaniu przeprowadzonym przez naukowców z King’s College London oraz Icahn School of Medicine na Mount Sinai w Nowym Jorku, podjęto próbę głębszego zrozumienia tej relacji. Zespół koncentrował się na telomerach – strukturach chromosomowych, które mogą odzwierciedlać wiek biologiczny organizmu.
Ich wyniki zostały opublikowane w renomowanym czasopiśmie.
Telomery i starzenie biologiczne
Telomery pełnią rolę ochronnych czapek na końcach nici DNA. Każdorazowo, gdy komórka się dzieli, telomer ulega skróceniu, aż osiągnie długość, która uniemożliwi dalszą replikację komórki.
Długość telomerów jest zatem używana jako miara starzenia biologicznego oraz podatności na różne choroby. U osób starszych telomery zazwyczaj są krótsze. Warto podkreślić, że starzenie biologiczne różni się od starzenia chronologicznego.
Na tempo starzenia biologicznego wpływają różnorodne czynniki genetyczne i środowiskowe, co sprawia, że dwie osoby w tym samym wieku chronologicznym mogą mieć różne «wieki biologiczne».
Długość telomerów jest aktualnie badana jako biomarker dla zaburzeń neuropsychiatrycznych. Na przykład, skrócone telomery zaobserwowano u osób cierpiących na ciężką depresję, schizofrenię oraz otępienie.
Ponadto, odkryto związek między długością telomerów a strukturą hipokampa, który jest kluczowym obszarem mózgu odpowiedzialnym za regulację pamięci i nastroju. Krótsze telomery wiążą się z obniżoną funkcją pamięci.
Lit zmniejsza starzenie się w epoce bipolarnej
W ramach nowego badania naukowcy przeanalizowali próbki DNA od 63 pacjentów z zaburzeniem dwubiegunowym, 74 krewnych pierwszego stopnia oraz 80 niespokrewnionych zdrowych osób. Krewni osób z zaburzeniem dwubiegunowym zostali uwzględnieni, ponieważ wiadomo, że długość telomerów ma komponent dziedziczny.
Badacze odkryli, że u krewnych pierwszego stopnia długość telomerów była znacznie krótsza niż u osób zdrowych. W grupie pacjentów z zaburzeniem dwubiegunowym długość telomerów była powiązana z jednym czynnikiem: litem.
Lit, powszechnie stosowany lek w terapii zaburzeń afektywnych dwubiegunowych, wydaje się mieć korzystny wpływ na długość telomerów. Osoby przyjmujące ten lek nie miały znacząco krótszych telomerów, podczas gdy ci, którzy go nie stosowali, mieli podobną długość telomerów jak ich krewni.
To sugeruje, że lit może zapobiegać przedwczesnemu starzeniu się związanym z zaburzeniem dwubiegunowym, co potwierdza wcześniejsze ustalenia.
Długość telomerów a struktura hipokampa
Aby zbadać związek między długością telomerów a strukturą mózgu, badacze przeprowadzili skany MRI u uczestników badania. Zgodnie z oczekiwaniami, zespół stwierdził, że krótsze telomery korelują z mniejszą objętością hipokampa.
«Nasze badanie dostarcza pierwszych dowodów na to, że rodzinne ryzyko zaburzeń afektywnych dwubiegunowych jest związane z krótszymi telomerami, co może tłumaczyć, dlaczego osoby z tymi zaburzeniami są bardziej narażone na choroby związane ze starzeniem się,» powiedział pierwszy autor, dr Timothy Powell z King’s College London.
Te odkrycia są nie tylko interesujące, ale również otwierają nowe pytania, które wymagają dalszych badań. Dr Powell wskazuje na przykład: «Czy osoby zagrożone zaburzeniem dwubiegunowym noszą geny, które predysponują je do szybszego starzenia biologicznego, czy też są bardziej narażone na czynniki środowiskowe sprzyjające starzeniu (np. palenie tytoniu, niezdrowa dieta)? Identyfikacja modyfikowalnych czynników ryzyka, które mogą zapobiegać przedwczesnemu starzeniu, będzie kluczowym krokiem naprzód.»
Odkrycia te mogą otworzyć nowe kierunki badań nad interwencjami terapeutycznymi. Dr Sophia Frangou, współautorka badania, wskazuje, że wyniki sugerują, iż «białka chroniące przed skróceniem telomerów mogą stać się nowymi celami terapeutycznymi dla osób z zaburzeniem dwubiegunowym lub predysponowanych do niego.»
Przed nami jeszcze wiele pracy, ale powiązania między telomerami, przedwczesnym starzeniem i zaburzeniami neuropsychiatrycznymi mogą przynieść fascynujące oraz użyteczne wyniki w przyszłości.
Aktualne badania i nowe perspektywy
W 2024 roku badania nad telomerami i ich wpływem na stan zdrowia psychicznego nabierają jeszcze większego znaczenia. Nowe analizy wskazują, że stres i czynniki psychospołeczne mogą dodatkowo skracać telomery, co w kontekście zaburzeń afektywnych dwubiegunowych, gdzie wahania nastroju są intensywne, staje się kluczowym zagadnieniem do zbadania.
Ponadto, badania pokazują, że interwencje psychologiczne, takie jak terapia poznawczo-behawioralna, mogą wpływać na długość telomerów, sugerując, że zdrowie psychiczne ma bezpośredni wpływ na biologiczne procesy starzenia.
Warto również zwrócić uwagę na rolę aktywności fizycznej oraz diety w kontekście długości telomerów. Badania sugerują, że regularne ćwiczenia oraz zbilansowana dieta mogą wspierać zachowanie odpowiedniej długości telomerów, co może być szczególnie istotne dla osób z zaburzeniem afektywnym dwubiegunowym.
Zrozumienie tych związków otwiera nowe drzwi do potencjalnych terapii i interwencji, które mogą pomóc osobom z zaburzeniem dwubiegunowym nie tylko w radzeniu sobie z objawami, ale także w zachowaniu młodszej biologicznie struktury organizmu.
