Wirus chikungunya infekuje ludzi poprzez ukąszenie komara, powodując gorączkę oraz silny ból stawów. Choć rzadko prowadzi do śmierci, objawy mogą być ciężkie, długotrwałe i wyniszczające.
Kiedyś uznawany za chorobę tropikalną, przypadki wirusa zostały udokumentowane w ponad jednej czwartej krajów na świecie. W tym artykule zbadamy wirusa chikungunya, jego przyczyny, objawy, diagnozę i leczenie, a także omówimy metody zapobiegania zakażeniu.
Wirus chikungunya przenoszony jest głównie przez ukąszenie zakażonej samicy komara. Generalnie nie jest uważany za zaraźliwy; jednak w rzadkich sytuacjach może dojść do przeniesienia wirusa poprzez kontakt z krwią zakażonej osoby.
Szybkie fakty dotyczące wirusa chikungunya:
- Słowo «chikungunya» oznacza «chodzić pochylony».
- Głównymi objawami są gorączka i ból stawów.
- Chikungunya może być ostatecznie zdiagnozowana jedynie przez badanie krwi.
- Obecnie brak jest szczepionek przeciwko chikungunya.
Objawy
Wirus wywołuje gorączkę, która trwa kilka dni, oraz ból stawów, który może utrzymywać się tygodniami, a nawet miesiącami.
Objawy związane z wirusem chikungunya są podobne do symptomów innych chorób, takich jak gorączka denga. Zazwyczaj występują kilka dni po ukąszeniu przez komara. Najczęstsze objawy to:
- gorączka (czasami tak wysoka jak 40 °C)
- ból stawów
- bóle głowy
- bóle mięśni
- wysypka
- obrzęk wokół stawów
Rzadziej, objawom mogą towarzyszyć plamki grudkowo-plamkowe (podobne do odry), zapalenie spojówek, nudności i wymioty.
Diagnoza
Jedynie badanie krwi może definitywnie zdiagnozować chikungunya, ponieważ objawy nie zawsze są łatwe do odróżnienia od innych chorób.
Ważne jest, aby jak najszybciej wykluczyć gorączkę dengi, ze względu na wyższy wskaźnik śmiertelności – do 50 procent w przypadku braku leczenia, w porównaniu z 0,1 procent dla chikungunya.
Osoba z objawami powinna jak najszybciej udać się do lekarza, szczególnie jeśli odwiedziła ostatnio obszar, w którym te choroby są powszechne.
Leczenie
Wirus rzadko kończy się śmiercią, ale objawy mogą być uciążliwe i znacznie utrudniać życie. Większość pacjentów wraca do zdrowia po gorączce w ciągu tygodnia, jednak ból stawów może utrzymywać się przez miesiące. Nawet po roku, 20 procent pacjentów zgłasza nawracające bóle stawów.
Nie ma specyficznych leków do leczenia chikungunya; lekarze zalecają odpoczynek oraz picie dużej ilości płynów.
Dostępne bez recepty leki mogą pomóc w łagodzeniu gorączki i bólu stawów. Obejmują one:
- naproksen
- ibuprofen
- acetaminofen
W przypadku dłuższych bólów stawów pomocna może być fizjoterapia.
Szczepionka Chikungunya
Na chwilę obecną nie ma szczepionek ani leków przeciwwirusowych, ale choroba zazwyczaj ma łagodny przebieg i rzadko prowadzi do zgonu. Obecnie National Institute of Health (NIH) finansuje badania kliniczne fazy 2 nad szczepionką przeciwko chikungunya. Szczepionka jest oparta na tzw. cząstkach wirusopodobnych (VLP), a nie na dezaktywowanych lub osłabionych wirusach.
Szczepionki oparte na VLP mogą stymulować odpowiedzi immunologiczne podobne do tych, które występują po naturalnej infekcji wirusowej. VLP nie są zakaźne i nie mogą się namnażać, co sprawia, że są bezpieczne do stosowania.
Komplikacje chikungunya
Komplikacje mogą obejmować:
- Zapalenie błony naczyniowej oka – zapalenie warstwy w oku między wewnętrzną siatkówką a zewnętrzną warstwą włóknistą składającą się z twardówki i rogówki.
- Retinitis – zapalenie siatkówki.
- Zapalenie mięśnia sercowego – zapalenie mięśnia sercowego.
- Wirusowe zapalenie wątroby – zapalenie wątroby.
- Zapalenie nerek – zapalenie nerek.
- Krwotok – krwawienie.
- Zapalenie błony śluzowej mózgu i przyległej tkanki mózgowej.
- Zapalenie rdzenia kręgowego – zapalenie rdzenia kręgowego.
- Zespół Guillain-Barré – rzadka choroba obwodowego układu nerwowego, charakteryzująca się osłabieniem mięśni.
- Nerwy nerwów czaszkowych – utrata funkcji nerwów czaszkowych.
Zapobieganie
Jako główny sposób przenoszenia chikungunya jest ukąszenie komara, dlatego najlepsze metody zapobiegania obejmują minimalizowanie kontaktu z tymi insektami. Kroki, które można podjąć, aby zapobiec chikungunya, obejmują:
- Stosowanie środków odstraszających owady zawierających DEET (N,N-dietylo-meta-toluamid) lub pikarydynę na skórze i odzieży.
- Noszenie ubrań pokrywających całe ciało.
- Spędzanie jak najwięcej czasu w zamkniętych pomieszczeniach, szczególnie wczesnym rankiem i późnym popołudniem.
- Unikanie podróży do obszarów dotkniętych epidemią.
- Używanie produktów zawierających olejek z eukaliptusa cytrynowego lub PMD (p-mentano-3,8-diolu).
- Korzyści z klimatyzacji – odstrasza komary przed wejściem do pokoi.
- Spanie pod moskitierą.
- Stosowanie cewek do komarów i odparowywaczy owadobójczych.
Chociaż chikungunya rzadko kończy się śmiercią, objawy mogą być niepokojące i długotrwałe. Kluczowe jest unikanie komarów.
Historia
Słowo «chikungunya» pochodzi z języka Makonde, wypowiadanego na płaskowyżu Makonde, gdzie choroba została po raz pierwszy opisana. Oznacza «to, co się wygina» lub «chodzenie pochylonym», co odnosi się do zgnębionego wyglądu pacjentów z bólem stawów.
Chikungunya jest wirusem RNA należącym do rodziny Togaviridae. Po raz pierwszy opisano ją podczas epidemii w Tanzanii w 1952 roku, co zaowocowało publikacjami naukowymi na temat tej nowej choroby. Początkowe zainteresowanie tym wirusem osłabło, aż do wybuchu epidemii w 2005 roku na Oceanie Indyjskim.
Historycznie, chikungunya była uważana za chorobę tropikalną, ponieważ przypadki były dokumentowane tylko w Afryce, Azji i Indiach.
Jednak od 2007 roku epidemie zaczęły występować w Europie, w tym we Włoszech, Francji, Chorwacji oraz na Karaibach. W sumie ponad 60 krajów zidentyfikowało przypadki wirusa chikungunya.
Najnowocześniejsze Badania i Statystyki
W 2024 roku badania nad wirusem chikungunya nadal trwają. Nowe dane wskazują na wzrost liczby przypadków w regionach wcześniej uznawanych za wolne od tej choroby. W ciągu ostatnich kilku lat zidentyfikowano kilka nowych serotypów wirusa, co może wpływać na skuteczność obecnych strategii zapobiegania i leczenia. Badania kliniczne nad szczepionkami są obiecujące, a wyniki wstępne sugerują, że nowoczesne podejścia oparte na mRNA mogą w przyszłości zaoferować skuteczniejsze metody ochrony przed wirusem.
Statystyki wskazują, że w ostatnich latach liczba przypadków chikungunya wzrosła o 150% w krajach dotkniętych epidemią. Wprowadzenie skuteczniejszych strategii zarządzania komarami oraz programów edukacyjnych dla społeczności lokalnych wydaje się być kluczowe dla zwalczania tej choroby. Poza tym, współpraca międzynarodowa w zakresie badań i wymiany danych może przyczynić się do lepszego zrozumienia epidemiologii wirusa chikungunya oraz opracowania skuteczniejszych metod leczenia i zapobiegania.
